Het gelijk van de onderwijssector in tijden van crisis

‘Het gedrag in het primair en voortgezet onderwijs laat veel te wensen over’, schreef econoom en ondernemer Frank Kalshoven onlangs in zijn column voor de Volkskrant. Hij meent hier de bestuurders die ons nationale onderwijs regeren aan te moeten spreken, ‘want dat zijn de hoofdverantwoordelijken’, naast minister Arie Slob. Dat hij daarbij de hele sector over een kam scheert, deert hem niet. Zelfbenoemde ‘witte raven’ hoeven zich immers niet aangesproken te voelen, schrijft hij.

Aanleiding voor zijn betoog was een eerdere onderwijsspecial, in dezelfde krant. Hierin werden de diverse kanten belicht van hoe onderwijs in tijden van crisis in ons land wordt vormgegeven. De eensgezindheid die hieruit viel op te maken moet Kalshoven tegen het hoofd hebben gestoten, getuige zijn punten van kritiek.

Dit blijkt onder andere uit het feit dat hij de onderwijssector verwijt zelf in actie te zijn gekomen om de scholen te laten sluiten. Echter, wanneer deze sector niet zelf in actie was gekomen, na de persconferentie van premier Rutte in maart, dan was er waarschijnlijk niets gebeurd. De veiligheid van het onderwijs werd destijds namelijk schaamteloos opvallend genegeerd. Daarop werd terecht actie ondernomen. De scholen werden enkele dagen daarna alsnog opgeroepen om te sluiten. Wat zou er, met terugwerkende kracht, zijn gebeurd wanneer de scholen open waren gebleven? Dan had het virus met een aanneembare zekerheid nog meer om zich heen kunnen grijpen en hadden we de ‘curve’ nooit zo kunnen laten ‘flatten’ zoals dat tot op heden het geval is.

Dat het onderwijs daarnaast ‘erg snel opgeeft’, aldus Kalshoven, is vervolgens een aanname die geen recht doet aan het personeel van de 6700 basisscholen en de 700 middelbare scholen die ons land rijk is. Vergeet niet dat het afstandsonderwijs acuut een andere vorm van werken en leren, van zowel de leerlingen als de leraren, verlangde. Complete lesmethodes moesten in een digitale omgeving geïmplementeerd worden, leerlingen moesten van de ene op de andere dag online bereikt én geactiveerd worden en overleg over dit alles moest plaatsvinden door middel van een device, op afstand dus. Het toont aan dat verantwoordelijkheid, flexibiliteit en daadkracht kenmerken zijn die het onderwijs juist sieren en die de ouders massaal wél weten te waarderen. De autonomie die het onderwijs door de ontstane situatie meer dan ooit kreeg, is een gegeven waar veel scholen al lang naar uit keken. Het ‘op maat’ werken kwam in een stroomversnelling en zal aan de start van het volgende schooljaar zeker in bepaalde mate worden voortgezet.

Naast deze zaken geeft Kalshoven een trap onder de gordel door te schrijven dat het onderwijs niet heeft gevochten om de heersende kansenongelijkheid onder ogen te zien. Laat staan aan te pakken. Het besef dat er kinderen zijn die door de corona-ingreep thuis weinig mogelijkheden hebben om mee te komen of zich niet veilig voelen is er wel degelijk. Het heeft dan ook nog steeds prioriteit om alle leerlingen ‘in het zicht’ te hebben en te houden. Een taak die voornamelijk de mentoren en zorgmedewerkers op zich nemen. Op veruit de meeste scholen was daarnaast vanaf dag één geregeld dat kinderen opgevangen konden worden, op school onder toezicht in kleine groepen konden verblijven, bijgespijkerd konden worden of digitale middelen mochten lenen. Contact met ouders was en is daarnaast intensief aanwezig in de vorm van nieuwsbrieven en via telefoon of mail. Kortom, er heerst begrip voor en er is grip op de situatie.

Ik ben er in elk geval van overtuigd dat de bekritiseerde verantwoordelijken in de onderwijssector op dit vlak zo pragmatisch en empathisch mogelijk hebben gehandeld in deze ad hoc crisissituatie. Het vermoeden is dan ook dat juist de ongefundeerde criticasters de witte raven blijken te zijn.