Het is tijd dat de scholen serieus beschermd worden tegen infectie

Nu de ziekenhuizen weer vol beginnen te raken heeft het kabinet een flink pakket ingrijpende maatregelen ingevoerd om de corona-uitbraak af te remmen. Je mag nog maar weinig mensen thuis uitnodigen, voetballen is nu weer zonder publiek en mensen moeten thuis werken als dat kan. Maar de grote afwezige in de lijst maatregelen zijn de scholen. In vergelijking met andere landen zijn deze eigenlijk nauwelijks beschermd, en daar komt ook geen serieuze verandering in. En daarmee loopt ons land grote risico’s.

Toen de Nederlandse scholen in augustus en begin september open gingen was er geen serieus plan voor de veiligheid van kinderen en docenten op school. In tegenstelling tot bijna heel Europa waren mond-neusmaskers nergens verplicht, hoefden kinderen geen afstand te houden en mochten kinderen die terugkomen uit risicolanden niet in quarantaine. Terwijl de viruscirculatie is blijven stijgen is het regime zelfs versoepeld. Kinderen met klachten mogen nu “gewoon” naar school en het testen voor kinderen onder de 15 jaar oud lijkt opgegeven. Scholen zonder goed ventilatiesysteem mogen open blijven zonder risico op handhaving vanuit de overheid.

Het losse controle-regime op de scholen staat in contrast met de chaotische opening van het schooljaar. Minstens 400 scholen hebben al gemelde besmettingen gehad. In veel gebouwen hebben zitten halve klassen thuis. Sluitende klassen en scholen zijn dagelijks nieuws. Er is grote onrust onder het onderwijzend personeel, ook onder ouders. Er wordt zelfs opgeroepen scholen tijdelijk te sluiten om weer controle op de situatie te krijgen.

Die situatie in de scholen is des te verontrustender nu juist aannemelijk is dat de open onbeschermde scholen een hoofdaanjager van de epidemie zijn. Vanaf eind augustus is het aantal infecties zeer snel gaan stijgen; dit is niet los te zien van de opening van scholen in de weken ervoor. Een derde van de nu bekende besmettingsclusters ontstaat op scholen, en dat zou waarschijnlijk nog meer zijn als er geen GGD-richtlijn zou zijn dat schoolkinderen niet of nauwelijks meer getest worden.

Het is ook onvermijdelijk dat scholen aanjagers van de epidemie zijn. Internationaal onderzoek toont een helder beeld: kinderen vanaf 10 jaar zijn normaal besmettelijk. Jongere kinderen lijken minder besmettelijk maar gedragen zich op een manier die ze uiteindelijk misschien vergelijkbaar besmettelijk maakt als volwassenen. Scholen voldoen aan de 4 D’s (Dichte ruimtes, Drukte, Duurzaam verblijf, Dicht op elkaar) en zijn zeer risicovol. Nu in grote delen van Nederland volle procenten van de bevolking besmettelijk zijn, is infectie van de meerderheid van de leerlingen en docenten slechts een kwestie van tijd. Een berekening die Platform Containment Nu! maakte met behulp van een rekenmodule van Duke University wijst zelfs op vrijwel zekere besmetting tussen nu en de Kerst. Een schokkende situatie.

Het gevaar van schoolbezoek bij hoge viruscirculatie en weinig beschermingsmaatregelen wordt in de hele wereld bevestigd, in onderzoek na onderzoek. Maar het kabinet en het RIVM blijven beweren dat kinderen nauwelijks last hebben van besmetting, dat kinderen zelden volwassenen besmetten en dat scholen geen infectiehaarden zijn. De “veiligheid van leraren is niet in geding”, is de moedige recente uitspraak van OMT-voorzitter Jaap van Dissel.

Onze scholen zijn vrijwel onbeschermd, jagen de epidemie aan en het kabinet doet daar vrijwel niets aan, terwijl andere delen van de maatschappij wel zwaar beperkt worden. Dat is nog extra bijzonder omdat kinderen (als minderjarigen die verplicht dagelijks in een gebouw moeten verblijven) juist extra beschermd moeten worden. De vraag is dan welk complex krachtenveld leidt tot deze in Europa unieke opstelling van het kabinet.

Gelukkig leveren kabinet en OMT zelf het antwoord. In de Kamerbriefings Premier Rutte en Jaap van Dissel wordt consequent gesproken over het beleidsdoel van beschermen van mensen in “kwetsbare groepen”, zoals zeer oude mensen of mensen met ziektes als diabetes. Dat betekent echter dat de rest van de maatschappij als min of meer “onkwetsbaar” wordt beschouwd, en kinderen dus ook. De communicatie vanuit de overheid is consistent geweest: de gezondheidsrisico’s voor kinderen en jongeren zijn minimaal.

De gevolgen van een infectie lijken inderdaad duidelijk kleiner voor kinderen dan voor volwassenen. Maar als de afgelopen week het aantal kinderen in het ziekenhuis met Covid is verdubbeld, dan is het virus gewoon ook gevaarlijk voor kinderen. En ze geven het virus natuurlijk regelmatig door aan andere kinderen en hun ouders, die dan serieus risico lopen op langdurige gezondheidsschade.

De scholen moeten daarom snel veiliger worden. Het meest zekere is een gesloten school; in bijna ieder land zouden onze onderwijsinstellingen bij de huidige viruscirculatie al tijdelijk dicht zijn. Maar ook als de scholen open blijven is er een beproefd recept om scholen wél relatief veilig open te kunnen houden: klassen niet mengen, ramen open, leraren vaak testen en maskers dragen (ook in de klas). Om dit solide te kunnen oppakken zou een tijdelijke sluiting van de scholen heel behulpzaam zijn. Epidemiedeskundige Ginny Mooi pleitte hier al voor.

Vanzelfsprekend kan het kabinet Engels lezen en weet ze hoe andere landen scholen beschermen. Het is daarom aannemelijk dat het kabinet goed weet welke maatregelen mogelijk zijn, en even aannemelijk dat de overheid dat dus niet wil. Het is daarom te hopen dat de politieke druk op het kabinet snel gaat stijgen om onze kinderen en maatschappij gewoon te gaan beschermen. Iedere dag dat dat niet gebeurt, is extra bewijs dat de gezondheid van onze kinderen in deze uitbraak geen hoogste prioriteit is voor het kabinet.