Het kwartje van Zwarte Piet

Soms valt ineens het kwartje. Onderwerpen waar je al vaak over gediscussieerd hebt, zie je dan plots in een ander perspectief.

Maandagavond mocht ik aanschuiven bij de Avond van Wetenschap en Maatschappij. Aan 25 dinertafels zaten naast de gasten twee wetenschappers die een stelling poneerden waarover vervolgens gediscussieerd werd. De eerste discussie ging over de gevaren van ongecijferdheid, de tweede over de flexibilisering van de arbeidsmarkt.

Flexibilisering. Sommige mensen spreken dat uit alsof het om een afschuwelijke ziekte gaat, anderen als zien het als een wondermiddel dat louter voorspoed brengt. Als zzp’er ben ik geen principieel tegenstander van flexibilisering maar ik ben geen voorstander als het tot verslechtering leidt. En dat laatste doet het nu. Het leidt er bijvoorbeeld toe dat pakketbezorgers onder het minimumloon moeten werken. Dat is geen vooruitgang.

Hamburgers Aan de dinertafel werd gesteld dat werknemers nu niets liever willen dan een vast contract. Ook jongeren, zo werd benadrukt. Ineens viel het kwartje bij me. Natuurlijk willen die werknemers dat. Waarom? Niet omdat ze zo graag ergens vast zitten maar omdat de rest van de wereld hen vast zet.

Ga maar na: een hypotheek ga je aan voor dertig jaar. Daar zit je aan vast en als je er tussentijds lekker flexibel vanaf wilt, word je opgezadeld met een enorme schuld. Dus bescherm je jezelf met vastigheid.

Onlangs stond hier op Joop het verhaal van een voormalig topman van een multinational die bij gebrek aan pensioen hamburgers bakt. Het probleem is niet dat je tot je 77e blijft werken maar dat je geacht wordt hamburgers te bakken omdat de rest van de arbeidsmarkt je niet meer wil hebben. Wederom weinig flexibel, niet van de werknemer maar van de maatschappij.

Kortom, als je wilt dat de arbeid flexibel wordt, zul je moeten zorgen dat de maatschappij op andere terreinen ook flexibel wordt. Ik geloof best dat de wereld daar beter van wordt maar zo lang flexibilisering beperkt wordt tot arbeid is het een stap terug richting de dagloner.

Zwarte Piet Thuis gekomen van het diner belandde ik op Twitter in de discussie die Quinsy Gario op gang bracht bij Pauw & Witteman over Zwarte Piet. M’n hele timeline stond vol met opmerkingen over de vraag of het verschijnsel racistisch is of niet. Lastige kwestie. Ik snap de bezwaren wel van Quinsy maar ik begrijp ook dat mensen boos worden als een onschuldig volksvermaak als racistisch wordt weggezet.

Een paar uur later, de zon moest nog opkomen, las ik dat president Obama een verhulde oproep heeft gedaan om de naam van een Amerikaans football team te veranderen. Redskins is een naam met een racistische lading, evenals de bijbehorende mascotte. De eigenaar reageerde meteen met de stellingname dat de naam NOOIT veranderd zal worden. Zeg nooit, nooit. Volgens commentatoren is de naamsverandering nog maar een kwestie van jaren. Niet omdat iedereen plots tot een nieuw inzicht is gekomen maar omdat de kwestie en de halsstarrige houding van de eigenaren steeds meer imagoschade oplevert.

Obama zei dat de fans en eigenaren geen racisten zijn en ongetwijfeld niemand willen kwetsen maar dat in de praktijk veel mensen, vooral native Americans, er aanstoot aan nemen. Weer viel het kwartje. Het gaat bij Redskins en Zwarte Piet net als bij flexibilisering niet om het principe maar om de praktische gevolgen.

Dorpsgrapje Het probleem voor de Redskins en Zwarte Piet is dat de wereld veranderd is. We leven niet meer in een kleine, beperkte omgeving waar je je eigen dorpsgrapjes er op na houdt maar in een open wereld waar we veel meer met elkaar in contact komen. De naam Redskins stamt uit een tijd dat er nog geen rekening werd gehouden met oorspronkelijke Amerikanen, Zwarte Piet stamt uit een tijd dat er in Nederland praktisch alleen maar blanken woonden. Die tijden zijn voorbij.

De discussie over Zwarte Piet gaat nooit meer weg. Er zijn teveel mensen die er aanstoot aan nemen of er zich ongemakkelijk bij voelen. Moeten we kinderen ieder najaar uitleggen wat racisme is en of Piet daar wel of niet aan voldoet? Is dat het idee van een kinderfeestje? 

Het is tijd dat we een oplossing verzinnen die meer bij deze tijd past. Dat is geen schande, geen nederlaag, maar vooruitgang. Zwarte Piet is immers ook verzonnen. En nooit bedoeld voor de eeuwigheid.

Kwartjes zijn overigens ook niet meer van deze tijd.

Opinies over Zwarte Piet: Francisco van Jole: Het kwartje van Zwarte Piet Vincent Patty:  Ook al ben ik bruin als poep, ik meen het wel goed Aart G. Broek:  Gekleurde lessen uit Curaçao Han van der Horst: Zwarte Piet, wie kent hem niet? Christopher Houtkamp:  Zwarte Piet-discussie leidt aandacht af van urgentere zaken Dylan van Rijsbergen:  Sinterklaas, zwarte piet en onze beleving Mathijs van de Sande:  Een paar kritische (peper)noten Enzio Bakker:  ‘Ja maar het is traditie’ Christian Jongeneel: Sinterklaas is het probleem, niet Zwarte Piet Sandew Hira: De schaamte afwezig Çilay Özdemir:  Sinterklaasfeest: Kitsch toneelstuk voor één dag Han van der Horst: Zwarte Piet en het hoofddoekje Yorgis Mayenburg:  Zelfs als Zwarte Piet geen neger is, is Zwarte Piet een neger Jan Rot: Kleurenpiet Bart Schut: Zwarte Piet is dood