Het land van Slot en Grendel

De Armeense familie A. woont tien jaar in Nederland. Twee kinderen zijn hier geboren. Het gezin mag niet in Nederland blijven. De moeder heeft ernstige psychische problemen. In de vroege ochtend van 21 januari komt de Vreemdelingenpolitie en wordt het gezin naar het uitzetcentrum in Rotterdam gebracht. De bedoeling is dat de familie binnen 10 dagen op transport naar Armenië wordt gesteld.

Ik heb op dit gebied  al het nodige meegemaakt, maar toch schrik ik van dit bericht. Vrijheidsberoving is een zwaar middel, zeker als het gaat om personen die niet verdacht worden van een misdrijf of een straf uitzitten. Het is een ‘paardenmiddel’, zoals ChristenUnie-woordvoerder Ed Anker onlangs in de Tweede Kamer zei. Onderzoek heeft uitgewezen dat detentie bijzonder schadelijk kan zijn voor de geestelijke gezondheid en ontwikkeling van kinderen. Vandaar dat Amnesty International zegt: kinderen en kwetsbare mensen horen niet in detentie.

Anderhalf jaar geleden, presenteerde Amnesty International het rapport ‘The Netherlands: The detention of Irregular Migrants and Asylum-seekers’ (pdf). Daarin concludeert Amnesty  dat vreemdelingendetentie in Nederland op gespannen voet staat met internationale standaarden. Vreemdelingendetentie wordt te vanzelfsprekend opgelegd, minder ingrijpende alternatieven worden niet of nauwelijks gebruikt en mensen zitten veel te lang vast. Alleen al in 2008 zaten er bijna 1400 mensen langer dan 6 maanden achter slot en grendel, onder het eufemisme ‘vreemdelingenbewaring’.

Bovendien is er sprake van een regime dat eigenlijk bedoeld is voor strafrechtelijke detentie. Dat betekent in de praktijk tenminste 16 uur per etmaal in de cel, fouilleren en visiteren na een bezoek aan de rechtbank of een bezoek van familie, geen onderwijs of werk, geen mobiele telefoon, hooguit 2 uur per week bezoek en toestemming voor verlof om bijvoorbeeld bij het overlijden van een familielid aanwezig te zijn wordt vrijwel nooit gegeven.

Onlangs sprak de Tweede Kamer over vreemdelingendetentie. De VVD, PVV,  D66 en PvdD waren afwezig (die hadden blijkbaar andere dingen te doen), maar de vertegenwoordigers van andere partijen waren het met Ed Anker eens: vreemdelingendetentie is een ‘paardenmiddel’. Zo’n middel wordt meestal zeer zuinig gehanteerd. Staatssecretaris Albayrak vond echter dat Nederland niet moet schromen ‘vreemdelingenbewaring toe te passen om mensen te forceren terug te keren’. En dat het menens is hebben we gemerkt.

Bij Amnesty is een zaak bekend van een man die nu al twee jaar vast zit. In detentie ontwikkelde hij een ernstige darmafwijking die volgens zijn chirurg is veroorzaakt door een combinatie van stress, slechte voeding en te weinig beweging. De arts acht zijn detentie volstrekt onverantwoord, maar de staatssecretaris is niet onder de indruk en meent dat hij zijn uitzetting frustreert. De man heeft geen strafblad, maar hij zit inmiddels langer gevangen dan menig misdadiger. De opgelopen gezondheidsschade zal voor de rest van zijn leven zijn. Souvenir uit het Land van Slot en Grendel.

Ook de familie A., die op moment van schrijven nog vast zit, heeft gemerkt dat de staatssecretaris niet terugschrikt ‘vreemdelingenbewaring toe te passen om mensen te forceren terug te keren’.

Ik vind niet dat iedereen die in Nederland wil komen wonen, hier moet kunnen blijven. Maar  mensen moeten wel fatsoenlijk en met respect behandeld worden. Wil Nederland echt het Land van Slot en Grendel zijn? Ik hoop van niet. Ik vraag me af wat er nodig is om mensen – dus ook kamerleden – in actie te laten komen tegen het ‘paardenmiddel’ dat vreemdelingenbewaring heet.