Het linkse dilemma

Als de huidige verhoudingen in de peilingen standhouden, stevenen we hoogst waarschijnlijk af op een VVD-regering. Het enige VVD-loze alternatief is een progressieve coalitie met het CDA erbij. Gezien de scherpe rechtse profilering van deze partij en de herhaalde mededeling van Buma dat het CDA geen linkse coalitie aan een meerderheid zal helpen, lijkt me dat hoogst onwaarschijnlijk.

Het dilemma voor links is dat elke linkse partij die met de VVD gaat regeren een enorme electorale afstraffing kan verwachten bij de volgende verkiezingen. Een herhaling van het scenario-Samsom uit 2012 valt te verwachten. Daarbij is het in het belang van de VVD om een zo rechts mogelijke regering te vormen, al is het alleen al vanwege het simpele feit dat men de hete adem van de PVV in de nek voelt. Een ruk naar het midden na de verkiezingen zie ik op dit moment niet zo snel gebeuren. Tom Jan Meeus stelde onlangs iets vergelijkbaars in NRC.

Het zal een enorm dilemma worden bij de formatie, want een regering zonder de PVV kan niet om de linkse partijen heen. Een nog weinig bediscussieerde mogelijkheid is om op links afspraken te maken om elkaar vast te houden als progressief blok in de formatie. En om de VVD ertoe aan te zetten om een rechtse minderheidsregering te vormen, net als Wilders dat deed bij het gedoogkabinet Rutte I, maar ditmaal een rechtse regering met gedoogsteun van links.

Op gelijke wijze als bij de PVV in die tijd, stelt het de linkse partijen in staat om veel af te dwingen, zonder zich te hoeven vereenzelvigen met het beleid en daardoor aan politieke kleur in te boeten. Het lijkt me de enige realistische manier voor een linkse electorale minderheid om alsnog op overtuigende manier meer te doen dan oppositie te voeren.

Ik weet, het is niet bepaald rozengeur en maneschijn. Het beste scenario is dat de verhoudingen alsnog veranderen in de komende dagen en er een progressief kabinet komt. Laten we hopen op het beste en voorbereid zijn op het ergste.