Het misleidende beeld van De Correspondent

Iedereen in het Nederlandstalige online medialandschap keek er reikhalzend naar uit: maandag werd De Correspondent gelanceerd. Ik keek er ook naar uit. De tagline ‘Een dagelijks medicijn tegen de waan van de dag’ klinkt me als muziek in de oren.

Het eerste en voor iedereen toegankelijke artikel draagt als titel De terugkeer van de Muur en gaat over grensmuren wereldwijd. Een interessant onderwerp wat mij betreft, en het wordt ook goed uitgespit.

Waar het artikel wel minpunten mee haalt, zijn de visuele elementen. Toegegeven: ze ogen mooi, de kaartjes en de grafiek, met kleuren helemaal afgestemd op de layout van de site. Maar er wordt wel gezondigd tegen enkele regels van de datavisualisatie, soms zelfs op een problematische manier.

De grafiek Door standaardinstellingen in Microsoft Excel en Powerpoint hebben taartdiagrammen al snel de neiging om te lijden aan de 3D-ziekte. Maar een lijngrafiek in 3D? Nog niet veel gezien, en gelukkig maar. Toch gaat De Correspondent ervoor:

Grootste probleem is de leesbaarheid van de grafiek. Hoeveel muren waren er bijvoorbeeld in 1975? Heel moeilijk te zeggen. De muur staat letterlijk in de weg. Door het gebruik van 3D en door de lijn van de lijngrafiek ook volume te geven (de dikte van de muur) heeft elke datapunt eigenlijk 3 mogelijk af te lezen waarden: de voet van de muur, de bovenste rand aan de voorkant en deze aan de achterkant. Goed dat enkele waarden als annotatie worden meegegeven, anders was de grafiek totaal onbruikbaar geweest.

Wat van een online only medium vandaag toch ook mag verwacht worden, is wat interactiviteit. Ik verwachtte wat extra uitleg te krijgen bij het klikken op de rode bollen met cijfers (een lijstje met landen die muren hebben gebouwd, bijvoorbeeld), maar de grafiek is een statische afbeelding. Wat teleurstellend.

De kaartjes Dan de kaartjes. Even oogstrelend voor het oog, maar deze keer echt misleidend.

Een eerste suggestie voor verbetering: het zou goed zijn aan te geven welk van twee grenslanden een muur bouwde (bouwde Paraguay of Brazilië nu die muur?).

Maar grootste probleem is het misleidende van de kaart. De grens tussen de VS en Mexico is bijlange niet helemaal afgesloten door een muur, wat de kaart wel lijkt aan te geven. Het zijn niet de muren die op de kaart in het rood zijn getekend, het zijn de grenzen waarlangs ergens een muur staat. Een enorm verschil. Het gebruik van dezelfde kleur voor de titel ‘Grensmuren in…’ als voor het kaartsymbool voor de grenzen met muren, is misleidend.

En wat te denken van de ondertitel ‘Impressie situatie 1945 tot nu’? Geeft het woord ‘impressie’ aan dat het niet gaat om de exacte weergave van de realiteit, maar eerder de realiteit zoals die door de kaartenmaker wordt gepercipieerd, naar analogie met een impressionistisch schilderij? En wat staat de ’1945′ daar te doen? Het gaat toch om de situatie vandaag?

En net als bij de grafiek probeerde ik vruchteloos op de rode lijntjes te klikken om meer te weten te komen.

Mooi maar onbruikbaar en misleidend Ongetwijfeld zullen er veel lezers zijn die tevreden zijn met een mooi kaartje en een mooie grafiek. Niet iedereen wil weten hoeveel muren er nu stonden in 1975 of hoe sterk de stijging naar 2010 nu precies was. Het misleidende en onleesbare van de grafiek wordt voor sommigen zeker gecompenseerd door het esthetische.

Maar de kaartjes, met hun misleidende titels en mistige ondertitels, zijn een groter probleem. Ik vraag me af hoeveel procent van de lezers doorhebben dat de rode lijn grenzen zijn met ergens een muur en niet om de muren zelf. Zo ontstaan misverstanden en de kaartjes zijn in mijn ogen het equivalent van redeneringsfouten of foute beweringen in de tekst. In de journalistiek eigenlijk ontoelaatbaar.

Dit artikel verscheen op de website MaartenLambrechts.be