Het Nederland-Rusland jaar moet zich focussen op mensenrechten

2013 is het Nederland-Rusland jaar. Een uitwisseling van culturele evenementen, handelsdelegaties, bezoeken over en weer van plaatselijke overheden en provincies. Tentoonstellingen in Assen en Eindhoven. Tsjechov en Stravinsky in de theaters.

Maar er is meer, aldus de officiële website van het Nederland-Rusland jaar, ik citeer:

De politiek-maatschappelijke dimensie is een belangrijk onderdeel van de Russisch-Nederlandse relatie. Nederland wil bijdragen aan democratische en sociale ontwikkelingen in Rusland.

De activiteiten die tot op heden binnen het thema Politiek en Maatschappij van het Nederland-Rusland jaar gepland staan, hebben weinig te maken met de versterking van de Russische rechtsstaat en een brede discussie over de verslechterende mensenrechtensituatie in Rusland. Een selectie: fietsen naar Sint-Petersburg, een netwerkbijeenkomst in Vriezenveen en varen van Vriezenveen naar Sint-Petersburg. Al deze activiteiten zijn alleraardigst, ik misgun niemand een fiets- of zeiltocht, maar met de democratische en sociale ontwikkelingen in Rusland heeft het weinig te maken.

Het Nederland Rusland-jaar moet worden aangegrepen om mensenrechten aan de orde te stellen. Er zijn veel Russen die op ons, de internationale gemeenschap, rekenen om uit te spreken waarover zij steeds meer gedwongen worden te zwijgen. Eind januari verbrak Venetië de stedenband met Sint-Petersburg vanwege de anti-homowetgeving die in de Russische stad in werking was getreden. Een krachtig signaal. 

Dat de mensenrechtensituatie in Rusland sinds het begin van de derde termijn van Poetin dramatisch is verslechterd is ondertussen overduidelijk. In juli 2012, werd een wet aangenomen die internationaal gefinancierde ngo’s dwingt zich te registreren als ‘buitenlandse agenten’. Je hoeft Rusland maar een beetje te kennen om te weten wat de lading van die term is: onafhankelijke organisaties worden op één lijn gesteld met spionnen. Twee weken geleden sprak ik in Den Haag met Olga Sadovskaya van het Comité tegen Marteling. Zij is één van de mensen achter de hoogst riskante advocatenmissies in Tsjetsjenië. Dat werk wordt door deze wet nu nóg riskanter gemaakt.

Het is zaak er alles aan te doen om de gevolgen van de steeds verdere beknotting van de vrijheid van meningsuiting aan de kaak stellen. Advocaten die hun werk niet kunnen doen. Homo-organisaties die niet mogen demonstreren en zelfs geen voorlichting mogen geven. Mensenrechtenverdedigers die bedreigd worden met gevangenschap en de dood. Journalisten die instructies van de overheid moeten volgen. Milieuactivisten, oppositieleden, wetenschappers, punkbandjes en anderen die voor hun uitspraken of onderzoek in de cel terecht kunnen komen.

Een Nederland-Rusland jaar waarin geen aandacht wordt besteed aan de vrijheid van meningsuiting is ondenkbaar. Een dergelijk jaar verdient meer dan een discussie over het opzeggen van stedenbanden, het vraagt bovenal om een uitwisseling waarbij kritiek op de mensenrechtensituatie in Rusland voortdurend wordt herhaald en waarbij fietstochten bijzaak zijn.

Volg Eduard Nazarski ook op Twitter