Het Nederlandse zekerheidssysteem is lek

Een vriend van me besloot zijn leven om te gooien en iets te gaan doen wat hij wél leuk vond, wijn drinken, verkopen en er over schrijven. Ondanks mijn scepsis (‘weer iemand die gaat hobbykeutelen als zzp-er’) werd hij erg succesvol. Hij weet wijnen te selecteren die worden geprezen door wijnkenners en worden gekocht door veel klanten. De eenmanszaak groeit hem bijna boven het hoofd. Hij moet ook de wijn in Frankrijk ophalen, zorgvuldig opslaan, de webwinkel beheren, de wijn versturen en de marketing doen. Soms huurt hij een andere zzp-er voor de bezorging in. Maar als hij niet kan moet hij weer op zoek naar iemand anders. Dat kost weer tijd. Je zou denken dat mijn goede vriend toe is aan werknemers, zodat hij zijn tijd weer kan besteden aan wijn selecteren en er over schrijven. Maar net als veel andere succesvolle zzp-ers heeft hij daar geen zin in. De rompslomp en het werkgeversrisico schrikken hem af. Dan houwtjetouwt hij liever in een netwerkje van zzp-ers.

Zo blijven veel eenmanszaken klein, omdat ze wel zouden kunnen groeien, maar geen personeel in dienst durven nemen. Dit wordt geen pleidooi voor de versoepeling van het ontslagrecht, het standaard antwoord dat je krijgt op dit soort anekdotes. Het ontslagrecht is namelijk niet het grote probleem: dat kan je omzeilen door mensen op tijdelijke contracten in dienst te nemen. De grote hobbel van personeel is dat je als werkgever verantwoordelijk bent voor veel van de risico’s die je werknemer loopt: op ziekte, op arbeidsongeschiktheid, op werkloosheid en ouderdom. Het systeem van zekerheid in Nederland is voor een groot deel opgehangen aan de relatie tussen een werkgever en werknemer. Vroeger een goed systeem, maar ik denk dat het systeem nu lek is. De meest schrijnende lekkage vind ik dat de zwaksten op de arbeidsmarkt nauwelijks vaste contracten krijgen, en dus ook slecht verzekerd zijn voor arbeidsongeschiktheid, werkloosheid en ouderdom.

Een kabinet of politieke partij die echt een radicale verbetering van de arbeidsmarkt en sociale zekerheid wil knipt het zekerheidsdeel los van het arbeidsdeel. Zekerheid organiseren we los van je eventuele relatie met een werkgever. De zekerheid ‘hangt’ aan de individu, en niet aan een arbeidsrelatie. Zo is het niet eng om af en toe als zzp-er te werken, omdat je eventuele risico’s gedekt zijn in je eigen potje. Dan bouwt iemand die anders nooit in aanmerking komt voor een vast contract wel pensioen op. De relatie tussen werknemers en werkgevers gaat dan louter en alleen over het werk zelf: afspraken over wat je doet, hoe veel en hoe veilig.

Ik denk dat mijn vriend de wijnkenner dan wel personeel wil aannemen. En dat hij dan eerder genegen is om een arbeidsgehandicapte voor eenvoudige bezorgklussen in dienst te nemen. Dit is een hele grove schets van een ideaal. Daar wil ik meer over schrijven, en ben erg benieuwd naar reacties van de geachte lezers.

Dit artikel verscheen eerder in het KvK-blad Eigen Bedrijf

Volg Mei Li Vos ook op Twitter