Het saboteren van de hulp aan vluchtelingen

Het is een vast patroon: na schrijnende verhalen en beelden van vluchtelingen verschijnen in de (social) media standaard reacties die de tragiek in twijfel trekken. “Ze hebben smartphones!” En als er niets te zien is dan wordt juist het onzichtbare ingezet: “Er zitten terroristen tussen!” Veel van die zogenaamde tegenargumenten kloppen niet, iedereen weet inmiddels wel dat een smartphone van levensbelang is als je gevaarlijke reizen maakt. De bewering dat er terroristen tussen de vluchtelingen zitten is door inlichtingendiensten weerlegd.

De ‘tegengeluiden’ berusten veelal op verkeerde interpretaties van halve waarheden, andere zijn regelrecht gefabriceerde leugens. Maar het doel is wel hetzelfde: twijfel zaaien bij het publiek en zo de hulp aan vluchtelingen saboteren. Dat is een tactiek die is overgenomen van de tabaksindustrie en door rechtse krachten ook met succes is gebruikt in de klimaatcrisis. Je zoekt naar een paar dingetjes die niet kloppen, hoe minimaal ook, maakt daar veel lawaai over en noemt ze bewijs dat er ‘van het hele verhaal niets klopt’. De tegenreacties proberen het menselijk drama zo te framen dat het je niet meer raakt. Dat werkt, want mensen die aan het twijfelen slaan zijn meestal niet geneigd om nog in actie te komen. 

Daar tegenover staan mensen die heel emotioneel worden van de schrijnende taferelen. Al snel worden de vluchtelingen zielig gevonden. Dat zijn ze natuurlijk ook. Maar dat maakt ze niet heilig, en zeker niet allemaal. Er zitten altijd types tussen die zich misdragen, er zijn gehaaide types, er zijn opportunisten. Het leven is nu eenmaal geen sprookje met louter smetteloze helden en slachtoffers.

Dreigen Ik moest de laatste dagen denken aan een man die ik ooit interviewde over het Verscholen Dorp, een door het verzet gebouwde ondergrondse schuilplaats in de Veluwse bossen bij Vierhouten waar tientallen onderduikers verbleven. De man was er bij betrokken geweest en vertelde over de gang van zaken. Hoe het geheim kon blijven, hoe ze aan eten kwamen. Op een gegeven moment kwam het gesprek op de lastige onderduikers. Er zaten soms mensen tussen die zich niet aan de omstandigheden wilden aanpassen. Ze klaagden en eisten. Een enkeling ging zo ver dat hij of zij begon te dreigen: als ik mijn zin niet krijg, dan stap ik naar de Duitsers. Met dat dreigement voltrokken ze hun eigen doodvonnis. Verzetsmensen gingen een stukje wandelen met zo’n ontevredene en executeerden hem of haar op een afgelegen plek. Ze konden het risico niet nemen dat zo iemand zijn dreigement zou uitvoeren. Dat is afschuwelijk, al helemaal voor degenen die het vonnis moesten voltrekken. Voor de verzetsmensen was het geen argument om anderen dan maar niet te helpen. 

Op minder dramatisch niveau komt het ook voor. Vraag het maar aan de mensenredders van de KNRM, die pleziervaartuigen in veiligheid brengen. Ze zullen je vertellen dat er mensen bestaan bij wie er amper een bedankje af kan als ze uit zee gered zijn. Echt waar. De KNRM werkt met vrijwilligers (en zonder subsidie, doneren kan hier ) maar er zijn echt slachtoffers die menen dat ze er recht op hebben gered te worden. Ook al varen ze op een duur zeiljacht, ze weigeren na de reddingsoperatie donateur te worden of een gift te doen. Het is voor de mensen van de KNRM geen reden te stoppen met hun werk. Iedere keer trekken ze er weer op uit om te doen wat gedaan moet worden.

Wie daarentegen een excuus zoekt om niks te doen, zal het altijd vinden.

cc-foto: Henk-Jan van der Klis