Het zijn maar peilingen!

Vraag een politicus die slecht staat in de peilingen of hij daarvan schrikt, en hij zegt: “Het zijn maar peilingen!” Vraag een politicus die goed stond in de peilingen naar het uiteindelijk toch wat tegenvallende resultaat, en hij zegt: “Het waren maar peilingen!” Maar zodra een peilingpopulair politicus het oneens is met beleid dat hij niet kan wegstemmen, zal hij zeggen: “Er zijn heel veel burgers die dit beleid zat zijn, kijk maar naar de peilingen!” Tot zover de peilingparadox.

Op Joop.nl publiceren we geen zelfstandige nieuwsberichten over politieke peilingen. Doe je dat wel, dan kun je iedere week een nieuw bericht maken, of zelfs meerdere berichten, alsof je de beurskoersen oplepelt. Belangrijk is de trend die eruit is af te lezen, maar die komt vanzelf ter sprake in berichten over partijen, coalities of aankomende verkiezingen. En als zich een extreme trendbreuk voordoet, of een bijzonder peilmoment, zijn ook wij zonder meer bereid dit te melden. Dat geldt echter niet voor iedere verschoven zetel. We zijn geen interieurverzorgers.

Toch ben je soms best benieuwd naar de politieke schommelingen. Zoals na afloop van de hoog opgelopen ruzie tussen CDA en PvdA over de reactie van premier Balkenende op het voor hem behoorlijk kritische Irak-rapport van de commissie-Davids. Op de redactie van Joop.nl woedde een verhitte discussie: spint de PvdA electoraal garen bij de aanval op haar coalitiepartner, krijgen ze juist kritiek omdat ze niet hebben doorgebeten of is dit voor de gemiddelde kiezer toch vooral een ondoorzichtige ruzie om een paar regels reactie op papier? Uw en mijn leven wordt immers niet enorm veel beter nu Balkenende heeft toegegeven dat hij het rapport van Davids toch wel een beetje serieus neemt.

Donderdag kwam Synovate met een post-debatpeiling die positief uitpakt voor de Partij van de Arbeid: “Alle tumult rond het rapport van de commissie Davids dat deze week werd gepresenteerd, lijkt de PvdA geen windeieren te leggen. De partij gaat van 19 naar 21 zetels. De schade voor het CDA lijkt mee te vallen. De christendemocraten verliezen één zetel en blijven met 33 zetels de grootste partij.”

Twee virtuele zetels winst door even je tanden te laten zien, dat is natuurlijk best een aardige score. Wat echter vooral opvalt, is dat het CDA nauwelijks schade lijkt te ondervinden van het gebrek aan leiderschap dat de christelijke premier Jan Peter Balkenende toonde én wat hem door Davids ten tijde van het Irak-besluit wordt verweten. Schutterende Balkenende: -1, attaquerende Hamer: +2. Het lijkt wat uit balans.

Over balans gesproken: blijkbaar is de CDA-kiezer niet snel van gedachten te veranderen, net zoals Balkenende zelf niet snel toegeeft dat hij iets fout heeft gedaan. De PvdA heeft wat dat betreft een toch wat meer zwevende achterban, die zich vaak roert en wellicht zelfs demonstratief anders stemt. GroenLinks, SP en D66 liggen bovendien ideologisch gezien redelijk in de buurt. Als CDA’er kun je ideologisch gezien alleen bij de ChristenUnie terecht, of – als je erg rabiaat bent – bij de SGP. Zodra je overstapt naar een andere partij, laat je je religieuze ideologie prompt varen als primaire drijfveer. Dat doen serieuze gelovigen niet zo snel. CDA als een soort Catch 22.

Wie zich nauwelijks inhoudelijk in het Irak-debat profileerden, waren de protestpartijen PVV en Trots op Nederland. Toch boeken zij beide zetelwinst: Rita Verdonk gaat van nul naar twee zetels in de peilingen, Geert Wilders beleeft na twee keer een daling weer virtuele zetelwinst: van 22 naar 25. Dat zal vermoedelijk weinig met Irak te maken hebben gehad. Verdonk scoorde mediaminuten met de bekendmaking van haar deelname in 38 gemeenten aan de lokale verkiezingen van 3 maart. Wilders moest voor de rechter verschijnen vanwege belediging en discriminatie, want zijn achterban blijkbaar reden vindt om nog massaler op hem te stemmen.

Wat zegt dit allemaal? Betrekkelijk weinig. De VVD zat even lekker in de lift, maar daalt nu weer. Wilders wint de zetels terug die hij in december verloor. PvdA herstelt zich van een onwaarschijnlijk negatieve piek in de peilingen (13 zetels, wie gelooft het?). Het is allemaal koffiedik kijken, zeker als we de nationale peilingen gaan extrapoleren naar de komende gemeenteraadsverkiezingen. Immers, zonder een PVV die bijna nergens meedoet en met de niet te onderschatten rol van lokale partijen is het appels met peren vergelijken. Wat doet bijvoorbeeld straks die PVV-stemmer waar we het altijd over hebben? Volgens EénVandaag overweegt hij vier keuzes: VVD stemmen, niet stemmen, ToN stemmen of lokaal stemmen. Dat maakt nogal wat uit.

Bestaat er eigenlijk wel zoiets als een PVV-stemmer? Volgens mij noemden we dat vroeger de zwevende kiezer. Wie weet maakt de volgende peiling daar meer over duidelijk. Doe mij maar de exitpoll, of liever nog de verkiezingsuitslag. Praten we dan verder.