Hoe je statushouders eerlijk over de EU-lidstaten verdeelt

Nu een aantal EU-lidstaten eindelijk hun verantwoordelijkheid nemen wat de vluchtelingencrisis aangaat in de Middellandse Zee, geeft Nederland opnieuw niet thuis. Het laat Italië, Malta en Griekenland aanmodderen. Het kijkt ferm de andere kant op waar in het Verenigd Koninkrijk houders van een dubbel paspoort – anders voor halve landverraders uitgemaakt – in de problemen dreigen te raken door de Brexit.

Dit getuigt van een asociale mentaliteit. Het vluchtelingenprobleem raakt de Unie als geheel en elke lidstaat is dan ook medeverantwoordelijk voor een oplossing. Daar kan een land zich niet straffeloos aan onttrekken, zoals de Polen en de Hongaren elke dag te horen krijgen.

Eerst de feiten: het gaat om het toelaten van vluchtelingen, niet van migranten. Wie op zoek naar werk illegaal het grondgebied betreedt van de Europese Unie, dient te worden uitgeleid. Gewone immigranten zijn alleen welkom met een werk- of een studievergunning en over het verlenen van die werkvergunningen gaan de lidstaten afzonderlijk. Is er daarentegen sprake van een grote stroom nieuwkomers aan bepaalde grenzen, dan kun je dat probleem niet op laten lossen door de landen die de pech hebben daar te liggen. Wij zouden ook moord en brand schreeuwen als de EU-landen ons verantwoordelijk stelden voor de opvang van honderdduizenden vluchtelingen uit het Verenigd Koninkrijk, mocht dit na de Brexit aan chaos ten prooi vallen. Bij wijze van spreken dan.

In welke richting zou dan een oplossing gezocht moeten worden? Ik heb mij een ongeluk gegoogled maar kon het artikel van een Duitse professor niet vinden die al een paar jaar geleden met een aardige suggestie kwam.

De Europese Unie vestigt aan haar grenzen maar binnen haar grondgebied opvangkampen voor vluchtelingen. Daar maken EU-ambtenaren een schifting tussen economische en politieke vluchtelingen volgens criteria die de lidstaten hebben vastgesteld. Dat zal volgens de huidige regels wel door de raad van ministers gebeuren maar het is duidelijk dat ook het Europees Parlement er uitspraken over zal doen. Voor de economische vluchtelingen is geen plaats. Die moeten vertrekken. Politieke vluchtelingen krijgen een Europese verblijfsvergunning en mogen vertrekken naar het land van hun voorkeur. Dat is de ene kant van de medaille.

Nu de andere: Europa kan niet de halve wereldbevolking huisvesten. Daarom stelt de EU een jaarquotum vast: zoveel en niet meer. Elk land moet een eerlijk deel van de statushouders opvangen. Het aantal wordt vastgesteld volgens een aantal criteria: bevolking, bevolkingsdichtheid, inkomen per hoofd van de bevolking, enzovoorts. Daar komen de lidstaten onderling wel uit. Nu zullen bij die statushouders de Scandinavische landen, Duitsland en Nederland waarschijnlijk populairder zijn dan andere landen. Hun quota zijn al gauw gevuld en de kans dat je jaren op de wachtlijst staat en onder sobere omstandigheden in dat opvangkamp moet wonen, is groot.

Maar Bulgarije kom je gemakkelijk in. Statushouders krijgen een verblijfs- en werkvergunning voor slechts één land. Gaan ze illegaal ergens anders werken, dan verliezen zij hun verblijfstitel. Als zulke statushouders op den duur in aanmerking komen voor het staatsburgerschap van hun gastland, krijgen zij natuurlijk het recht van vrije vestiging binnen de Europese Unie.

De professor vertelde een schetsmatig verhaal en het kost geen moeite om in dit voorstel allerlei haken en ogen, mitsen en maren te vinden, maar het biedt een goed uitgangspunt voor een eerlijke verdeling van de lasten die de vluchtelingenstroom met zich meebrengt.

Nederland is het aan zijn eer verplicht om constructief mee te denken over een eerlijke aanpak van de vluchtelingenproblematiek.