Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Hoe kan je de Volkskrant verbeteren?

  •  
11-08-2018
  •  
leestijd 13 minuten
  •  
149 keer bekeken
  •  
DjLl6L_XgAICR3_
De vrijheid van de pers is niet bedoeld om de legitieme belangen van de minderheden te schenden. Journalistiek die onderdrukt heeft geen bestaansrecht
Na de ophef over het interview met Géza Hegedüs, mailde ik met de ombudsman (Jean-Pierre Geelen) en de hoofdredacteur van de Volkskrant (Philippe Remarque). Ik beargumenteerde het volgende:
Premisse één : er verschijnen met regelmaat leugens en drogredenen in de Volkskrant, vooral in interviews en op de opiniepagina, met negatieve uitspraken over minderheden. Premisse twee : dit schendt de legitieme belangen van minderheden. Conclusie : de Volkskrant moet maatregelen nemen om dit te vermijden.
Dit argument zou voor iedereen evident moeten zijn, maar ik wil het alsnog toelichten:
Premisse twee: leugens en drogredenen schenden de legitieme belangen van minderheden. Om dit te onderbouwen moeten we eerst vragen: wat is het doel van de persvrijheid? Ik vond in het boek ‘ The elements of journalism ’ van Bill Kovach en Tom Rosenstiel aan goede definitie van het doel van de pers:
[T]here remain clear principles we require of our journalism, principles that citizens have a right to expect… The first among them is that the purpose of journalism is to provide people with the information they need to be free and self-governing. To fulfill this task :
  • Journalism’s first obligation is to the truth.
  • Its first loyalty is to citizens.
  • Its essence is a discipline of verification.’
We zien hier dat de vrije pers niet een doel op zichzelf is maar een middel om iets anders te bereiken: journalistiek moet ons informatie leveren zodat we vrij zijn en onszelf kunnen regeren. We zien hier het Amerikaanse concept van zelfbeschikking (of volkssoevereiniteit) waar het volk de baas is en zichzelf regeert. In dit concept is de regering slechts ondergeschikt, een dienaar van het volk en het volk kan de regering elk moment naar huis sturen. Hetzelfde geldt voor de pers: de pers is slechts een dienaar van het volk en heeft slechts één reden te bestaan, om het algemeen belang te dienen. Daarom zegt men dat journalisten in de eerste instantie loyaal aan de burgers zijn, niet aan de eigenaren van de krant, noch aan de adverteerders, noch aan de regering.
De informatie in de media dient van hoge kwaliteit te zijn. Kwaliteit heeft twee aspecten: ten eerste de zuivere feiten moeten waar zijn. Ten tweede, sommige feiten zijn conclusies van argumenten: ze zijn afgeleid van andere ware feiten, met behulp van rationele redeneringen. Dus ook de procedure van de argumentatie moet van hoge kwaliteit zijn.
Journalisten kunnen slechts loyaal aan burgers zijn als ze een strikte discipline hebben in verifieerbaarheid.
Deze verifieerbaarheid heeft twee aspecten: ten eerste moeten journalisten de discipline hebben om de informatie die zij verspreiden zo goed mogelijk van tevoren te controleren. Ten tweede, de burger moet ook de mogelijkheid hebben om deze informatie te kunnen controleren; dit houdt in dat de pers moet meewerken als de burger vraagt hoe men aan bepaalde informatie is gekomen (transparantie).
Deze verifieerbaarheid komt overeen met de allereerste regel van argumentatie: de steller bewijst. In Nederland hebben vooral Frans van Eemeren en Rob Grootendorst een heel goede nieuwe richting in argumentatietheorie ontwikkeld: de pragma-dialectiek (of de pragmadialectische argumentatietheorie). De pragma-dialectiek kent 10 regels. De tweede regel heet de ‘verdedigingsplichtregel’ en is een weerspiegeling van het dictum dat de steller bewijst: ‘Een partij die een standpunt naar voren brengt is verplicht dit standpunt te verdedigen als de andere partij hem daarom verzoekt.’ Als er iets in de krant staat, moet de krant dit onderbouwen als de lezer het vraagt, ongeacht of de stelling in een nieuws-artikel staat, een interview, of opiniestuk.
Verdedigen van legitieme belangen Annieke Kranenberg, een van de interviewers van Hegedüs, was vroeger de ombudsvrouw van de Volkskrant. Zij schreef na een eerder identiek geval, waarin lezers hebben geklaagd dat de Volkskrant rechts-populisme promoveerde: ‘Het wordt tijd dat de krant zich verzet. Als journalistieke waakhond, die opkomt voor feiten, voor nuance, voor fundamentele rechten en voor de ‘verdrukten’ in de breedste zin van het woord. Die extreme opvattingen serieus neemt en waakt voor het normaliseren van het ontoelaatbare.’
We zien hier een aanvulling op Kovach en Rosenstiel. De media hebben niet alleen de taak om ware informatie te verspreiden, maar ze dienen ook als advocaat op te treden van mensen die niet voor zichzelf kunnen opkomen. De media moeten optreden als de staat, bedrijven, machtige individuen of machtige instituties de legitieme belangen van individuen of van groepen schenden.
Dus de vrijheid van de pers is niet bedoeld om de machtigen nog machtiger te maken, het is niet bedoeld om de leugenaars, drogredenaars, charlatans, oplichters te helpen om onverdiende voordelen voor zichzelf te bemachtigen. Noch is de vrijheid van de pers bedoeld om onterechte nadelen voor sommigen te veroorzaken, vooral niet voor de machtelozen. De vrijheid van de pers is niet bedoeld om de legitieme belangen van de minderheden te schenden. Journalistiek die onderdrukt heeft geen bestaansrecht.
Premisse één: leugens en drogredenen in de Volkskrant Ik lees de Volkskrant niet, maar ik volg nieuwsgierig links van andere enthousiaste – of opgefokte – mensen naar interviews en opiniestukken in de Volkskrant. Daarnaast schrijf ik een boek over de argumentatie op de opiniepagina’s over het Israëlisch-Palestijnse conflict en zoek in de elektronische krantenbak alle opinies over het Midden-Oosten. Daardoor heb ik een aantal opiniestukken en interviews op waarheid en op respect voor de argumentatieregels gecontroleerd. Van de weinige opiniestukken die heb gecontroleerd, bevatte de overgrote meerderheid fundamentele onjuistheden, of drogredenen die regelrecht als leugens beschouwd kunnen worden. Hieronder een paar voorbeelden:
Gay Krant tapes vs Tariq Ramadan Tenminste drie Volkskrantcolumnisten hebben Tariq Ramadan zwart gemaakt, op basis van een drogreden en halve waarheid (Carel Brendel, Amanda Kluveld en Nausicaa Marbe). Caroline Fourest beweerde in een boek dat Ramadan met dubbele tong spreekt: voor het westerse publiek doet hij zich als een liberale moslim voor, maar in zijn toespraken voor moslims is hij extremist. Ramadan zei dat er 300 onjuistheden in het boek stonden en vroeg naar de tapes, beriep zich dus op de regel dat de steller bewijst. Fourest kon de tapes niet leveren en dit debat strandde.
Henk Krol mengde zich in dit debat en publiceerde een bom in de Gay Krant. Hij vertaalde een aantal tapes van Ramadan en meende het ultieme bewijs te hebben gevonden. Maar Krol citeerde uit de context en een vergelijking met de volledige tekst toont aan dat Ramadan’s toespraken voor de moslims identiek waren met zijn boek geschreven voor Westerlingen.
In een ware hetze tegen Ramadan, negeerden de Volkskrant-columnisten het feit dat de teksten in de context gelijk waren en beweerden ze dat Krol gelijk had, omdat de vertaling correct was. Dit was een stropop. Amanda Kluveld schreef maar liefst vier columns daarover en eiste zelfs de val van het Rotterdamse college, dat tot de conclusie kwam dat de teksten vergelijkbaar waren.
Deze drogreden stigmatiseerde de moslims als homohaters, als leugenaars, als plegers van takiyya. De boodschap was: moslims spelen toneel als ze zich liberaal voordoen. De Volkskrant steunde hiermee Martin Bosma en Geert Wilders , die de moslims van takiyya beschuldigden: moslims zouden liegen dat ze liberaal zijn en stiekem de maatschappij islamiseren. Je kon daardoor, was de suggestie, geen enkele moslim vertrouwen.
Simon Admiraal vs Tariq Ramadan Niet alleen de vaste columnisten voerden een hetze tegen Ramadan, de Volkskrant publiceerde ook ingezonden stukken. Bijvoorbeeld Simon Admiraal beweerde dat Ramadan omgekeerde integratie wilde, dat hij de Westerse vrouwen in moslima’s wilde veranderen. Ik vergeleek Admiraal’s Nederlandse citaat met het oorspronkelijke Engelse en het bleek een foute vertaling. Admiraals tekst is stigmatiserend en veroorzaakt een angst dat de moslims het Westen willen islamiseren.
Max Pam Max Pam verspreidde het fake news dat moslims aan anale jihad doen (de Volkskrant, 16 juli 2014). Hij schreef zijn stuk op basis van een bericht op MEMRI en hij zou moeten weten dat MEMRI met regelmaat in opspraak komt, met foute of uit context gerukte vertalingen. Als Pam 30 seconden had gegoogeld (en dat had hij moeten doen), zou hij hebben geweten dat ook deze vertaling omstreden was. Ook dit stuk is stigmatiserend omdat het de moslims als irrationele, fanatieke fundamentalisten beschouwt, die met heimelijke middelen het Westen proberen te islamiseren.
Oorlog tegen de islam Obama verklaarde de oorlog aan ISIS en in zijn argument stond :
Premisse 1: Sommigen zeggen dat we oorlog tegen de Islam voeren. Premisse 2: Maar geen echte religie pleegt misdaden. Conclusie 1: Dus ISIS is onislamitisch. Conclusie 2: Dus we voeren geen oorlog tegen de Islam.
Dit was een standaard oorlogsverklaring , want in de geschiedenis doen alle leiders dat: ze zeggen ‘we zijn alleen in oorlog met de regering (of een klein groep) niet met alle mensen in die groep’. Daarna, als president die de rechten van al zijn burgers moet beschermen, wilde Obama voorkomen dat zijn oorlogsverklaring zal leiden dat bepaalde groepen de islamitische burgers in de VS zouden aanvallen. Dus Obama had goede redenen om onderscheid te maken tussen ISIS en de rest van de moslims.
Een aantal conservatieven heeft prompt gereageerd: Obama liegt, want ISIS is islamitisch en we zijn oorlog tegen alle moslims. Op dit moment mengde ook de Volkskrant zich in het debat en schreeuwde: Obama vergist zich, ISIS is islamitisch. Niet alleen de vaste columnisten, zoals Paul Brill, maar ook de opinieredactie koos ingezonden stukken (van Adjiedj Bakas) met dezelfde bewering. Sterker nog, de redactie vond het noodzakelijk een blog van Daniel Pipes te vertalen, om Obama te weerleggen. Hiermee bewees de redactie dat men het argument van Obama niet had gelezen. Bovendien, wie bekend was met de stelling van de conservatieven dat we een oorlog tegen alle moslims moeten voeren, kreeg de indruk dat de Volkskrant de kant van deze conservatieven had gekozen. Bovendien waren deze opiniestukken stigmatiserend omdat men alle moslims als potentiele ISIS-strijders beschouwt.
Jacques Monasch Jacques Monasch suggereerde in een interview dat de autochtone trambestuurders werkloos waren omdat de vervoerbedrijven een beleid hebben om migranten voor te trekken. Ik mailde de grootste ov-bedrijven (GVB, RET en Qbuzz) in de drie grootste steden en alle drie zeiden dat het onwaar was.
Dit interview schendt de legitieme belangen van de minderheden omdat het op basis van leugens negatieve gevoelens opwekt bij de autochtonen, die zich beroofd en gediscrimineerd voelen. Om niet te zeggen dat Monasch twee tegenstrijdige dingen beweerde: de migranten zouden tegelijkertijd de banen jatten en ook nog werkloos zijn.
Annabel Nanninga De Volkskrant interviewde Annabel Nanninga en zij zei:
"Ik ken heel veel ondernemers die er vanwege slechte ervaringen moeite mee hebben [Marokkanen] aan te nemen… [omdat Marokkanen] afspraken niet nakomen, stelen, onberekenbaar en snel gepikeerd zijn en werkgevers van racisme beschuldigen als die ook maar een beetje kritiek uiten."
Dit antwoord is stigmatiserend omdat men de migranten, zonder bewijs negatief afschildert. Ik heb deze stelling willen controleren, dus ik heb de redactie gevraagd om mij in contact te brengen met Annabel Nanninga, zonder succes. Deze stilte schond de drie principes van Kovach en Rosenstiel; journalistiek gaat om waarheid, verifieerbaarheid en loyaliteit aan de lezers. De stilte schond ook de belangrijkste argumentatieregels: de steller bewijst.
Discussie In een willekeurig aantal interviews en opiniestukken die ik controleer, ontdek ik dat de overgrote meerderheid op leugens en drogredenen berust. Dit zou een reden voor de krant moeten zijn om een groot onderzoek door een onafhankelijke instantie te laten doen met de vraag: ‘hoeveel procent van onze opiniestukken berusten op leugens en drogredenen’?
Voorstel Hiermee heb ik de premisse van mijn argument onderbouwd, dat er drogredenen en leugens in de Volkskrant verschijnen, en dat deze de legitieme belangen van de minderheden schenden. Het is daardoor evident dat als de Volkskrant zichzelf serieus neemt en zich als een kwaliteitskrant beschouwt, actie moet ondernemen om zich te verbeteren. Ik heb de redactie het volgende voorstel opgestuurd:
  • Geïnterviewde bewijst zijn stellingen. Na een interview kan de redactie de geïnterviewde vragen om zijn stellingen te onderbouwen. Bijvoorbeeld: kan Monasch aantonen dat de vervoerbedrijven de minderheden voortrekken? Kan Nanninga aantonen dat zij veel ondernemers kent die slechte ervaringen met Marokkanen hebben? Kan men zijn stellingen niet onderbouwen, worden de betreffende stellingen niet gepubliceerd.
  • Opinieschrijver bewijst. Voor de ingezonden stukken kan men hetzelfde doen.
  • Aparte internetpagina voor correctie opiniestukken. De Volkskrant maakt een pagina, waar twee soorten mensen werken. 1. Factcheckers die de beweringen in de opiniestukken controleren op waarheid. 2. Argumentatiedeskundigen die de grote drogredenen uit de opiniestukken weerleggen. Jean Wagemans deed zoiets tijdelijk in de Volkskrant, maar het was te weinig en ook niet echt bevredigend. De columnisten en auteurs van ingezonden stukken, als ze aan de schandpaal worden gezet, zullen van tevoren hun beweringen controleren en drogredenen proberen te vermijden. Een internetpagina neemt geen ruimte in in de krant en kan onbeperkt lang zijn. Eventueel kan men hier ook weerleggingen van lezers publiceren.
Er zijn ook andere mogelijkheden. Verschillende universiteiten accepteren non-studenten bij colleges in argumentatieleer. Bijvoorbeeld in Utrecht was er een dergelijk avondcollege. Men kan de opinieredacties zulke colleges laten volgen. Hiermee kan men de ingezonden stukken beter op hun argumentatie beoordelen en men kan ook de vaste columnisten kiezen tussen auteurs die hun argumenten correct onderbouwen.
In zijn laatste e-mail weigerde Philippe Remarque om maatregelen te nemen:
"Wij zijn voorstanders van het vrije debat. Daarin is namelijk veel ruimte voor checks and balances: er volgen reacties op columns en opiniestukken waarin de schrijver wordt gewezen op een verkeerde aanname of interpretatie van de feiten. De lezer kan dan zelf oordelen. U stelt een centraal geleid debat voor, waarin een redactie in detail ingrijpt, kennelijk precies wetend wat het belang van minderheden is en wat die belangen schaadt. Dat gaan wij niet doen. We bewaken heus ook een ondergrens, door onze vraagstelling bij interviews, door columnisten aan te spreken op feitelijke onjuistheden, door smaad en ophitsing te vermijden. Maar het blijft altijd moeilijk om precies de grens te trekken. Wat voor u smaad is, kan in mijn ogen een legitiem kritiekpunt zijn. Dat maakt het zo moeilijk om absoluut te oordelen. Ingrijpen in een debat dreigt dus al snel te verworden tot het onderdrukken van meningen. Daarom laten we het zo veel mogelijk over aan de vrije krachten van het debat. Ik ben daar principieel voorstander van."
Ik vind zijn reactie geen goede tegenwerping.
Ten eerste, de journalistieke regels van waarheid en verifieerbaarheid veronderstellen dat het debat regels bevat, het publieke debat is niet zoals een kooigevecht, zonder regels, totdat één van de deelnemers sterft. Behalve het dictum dat de steller bewijst, bestaan er ook andere regels. In de pragma-dialectiek, heeft men bijvoorbeeld de regels 7 en 8:
Regel 7: ‘Een partij mag een standpunt niet als afdoende verdedigd beschouwen als het niet met behulp van een geschikt argumentatieschema op correct wijze verdedigd is.’
Regel 8: ‘Een partij mag in zijn argumentatie alleen gebruikmaken van redeneringen die logisch geldig zijn of geldig gemaakt kunnen worden door een of meer verzwegen argumenten te expliciteren.’
Ook de geïnterviewden, de columnisten en de schrijvers van ingezonden stukken, als deelnemers aan het democratische debat, moeten deze regels respecteren. Hieruit volgt dat drogredenen niet in de krant horen en dat de Volkskrant haar best moet doen om de drogredenen te vermijden.
Het feit dat de Volkskrant reacties op opiniestukken publiceert is onvoldoende om twee redenen.
Reacties op opiniestukken Ten eerste, een leugen kan een onherstelbare schade veroorzaken. Stel je bijvoorbeeld voor dat iemand in een column liegt dat Pietje Puk een seriemoordenaar zou zijn. De volgende dag publiceert de Volkskrant een reactie van Pietje Puk waarin hij dat ontkent. De ontkenning herstelt niet de situatie voordat de leugen gepubliceerd was. Een deel van de lezers zal alsnog geloven dat Pietje Puk seriemoordenaar is, met mogelijke gevolgen voor zijn welzijn en economische welvaart.
Ook Hitler overtuigde de Duitsers met leugens en drogredenen. Op het moment dat zijn argumenten werden weerlegd, lagen er al 60 miljoen doden.
Ook de leugen dat Ramadan met dubbele tong zou spreken heeft het publiek zo overtuigd dat Geerten Waling haar nog dit jaar (9 jaar na dato) in de Volkskrant herhaalde: ‘De westerse media smulden van zijn zijige verhalen over verzoening en vrede en op universiteiten was Ramadan sluw ingesprongen op het postmoderne discours om zijn neo-salafisme salonfähig te maken. Maar in zijn koranklasjes voor de moslimachterban sloeg hij een heel andere toon aan.’ Het feit dat Waling deze leugen herhaalde, bewijst dat het zelfreinigingsmechanisme van de Volkskrant niet werkt.
Valse overtuigingen Ook de opiniepeilingen bewijzen dat het mechanisme in de media niet goed werkt. The Guardian publiceert opiniepeilingen van IPSOS MORI. Bijvoorbeeld het publiek overschat het percentage moslims:
Schermafbeelding-2018-08-11-om-10.05.52
Mensen overschatten het percentage migranten in gevangenis, in Nederland zelfs met 32% verschil:
Schermafbeelding-2018-08-11-om-10.06.08
Mensen overschatten het aantal terroristische aanvallen, denken dat de moorden en de misdaad stijgen, terwijl ze dalen. Dit zijn allemaal thema’s van de rechtspopulisten. Thierry Baudet zegt ‘Nederland bestaat over vijftig jaar niet meer. Dan is het een soort Egypte.’ Derk Jan Eppink zegt in de Volkskrant dat Europa zelfmoord pleegt. Blijkbaar veroorzaken alle interviews met rechtspopulisten en de stukken op de opiniepagina’s een vertekend beeld. Dus Remarque’s ‘vrije debat’ heeft geen zelfreinigend vermogen; leugens en drogredenen zijn sterker dan correcte rationele argumenten.
Conclusie Philippe Remarque zei: ‘Onze vaste lezers zijn intelligent genoeg om zelf te oordelen.’ Het voorbeeld hierboven weerlegt zijn stelling. Dus de balans is NIET evenwichtig, de som is NIET nul: één leugen plus één waarheid leidt niet tot journalistieke neutraliteit en objectiviteit. Er bestaat een enorme literatuur dat de burgers grote lacunes hebben in fundamentele kennis, noodzakelijk om een vrije en rechtvaardige maatschappij te hebben (zie bijvoorbeeld Hochschild, J. L., Einstein, K. L. (2015). Do facts matter?: information and misinformation in American politics. University of Oklahoma Press).
Remarque’s stelling dat de redactie niet weet welke belangen de minderheden hebben en wat deze belangen schaadt, is ook onterecht. Ik heb de Volkskrant slechts verzocht om geen leugens en drogredenen te publiceren. Elk individu en elke groep heeft het legitieme belang dat hij niet zwart wordt gemaakt met leugens en drogredenen. Bovendien, er bestaat een algemeen belang dat er geen leugens en drogredenen in de media staan. Denk aan twee principes van Kovach en Rosenstiel, dat journalistiek om waarheid en verifieerbaarheid gaat. Om onszelf goed te kunnen regeren en om goeie beslissingen te kunnen nemen, individueel of als maatschappij, hebben we allemaal een belang dat er geen drogredenen en leugens in de krant staan, ongeacht of de leugens en drogredenen over andere mensen gaan. Het is tijd dat de Volkskrant niet meer in ontkenning leeft en de kritiek serieus neemt.
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.