Hoezo Facebook-moord?

Al dagen zijn de Nederlandse media in de ban van de ‘Facebook-moord’. Is Mark Zuckerberg neergeschoten door een gefrustreerde fan? Nee, het gaat over een Facebook-ruzie tussen twee Arnhemse tienermeisjes, waarna het ene meisje (Polly) haar vriendje Wesley opdracht gaf om het andere meisje (Winsie) neer te steken. Uiteindelijk besteedde dat vriendje het weer uit aan zijn 14-jarig stapmaatje Jinhua. Bizar? Jazeker. Maar wat heeft Facebook hier precies mee te maken?

Natuurlijk, de media hebben een pakkende kreet nodig voor een incident. Zo werd Canada recent opgeschrikt door de ‘Cannibal Killer’ en is in Nederland ‘het meisje van Nulde’ al vele jaren een begrip. In die context is ‘Facebook-moord’ een geslaagde naam. Te meer omdat menig ouder zich zorgen maakt over dat onoverzichtelijke netwerk waar hun kinderen dagelijks urenlang op actief zijn.

Door de term ‘Facebook-moord’ is de vraag legitiem of Joyce Hau (roepnaam: Winsie) ook zonder tussenkomst van het populaire sociale netwerk zou zijn gedood. Of zoals 42bis-blogger Jan Kok het formuleert: ”Facebook vermoordt geen mensen. Mensen vermoorden mensen.” Helemaal waar: don’t shoot the messenger. De schuld naar Facebook schuiven is niet terecht. Iedereen is zelf verantwoordelijk voor zijn eigen gedrag. Gelukkig staat dan ook niet Facebook in het beklaagdenbankje van de Arnhemse rechter, maar moordenaar Jinhua. Vermoedelijk zullen Polly en Wesley volgen.

De media-aandacht spitst zich wel degelijk toe op Facebook: zo waarschuwde een agent van de landelijke expertgroep DigiKids in het NOS Journaal dat ouders het surfgedrag van hun kinderen beter in de gaten moeten houden. Ook de vader van het slachtoffer spreekt zich hierover uit: “Kleine dingen kunnen via internet zomaar uit de hand lopen.” Inderdaad, via sociale media kunnen berichten zich snel verspreiden, uit hun context worden gerukt en tot groepsgewijze verontwaardiging leiden. Kinderen (maar ook volwassenen ) willen die impact nog wel eens onderschatten.

Toch ligt de oorzaak dieper dan een status-update op Facebook. Ik word ook wel eens boos door een botte opmerking op Twitter, maar pak vervolgens geen mes om de afzender neer te steken. Het is een algemene tendens dat de samenleving verhuftert, dat sociale grenzen vervagen. Allicht dragen ‘sociale’ media als Facebook daar aan bij, met hun lage drempel voor sociaal contact op afstand. Toch heb ik liever dat asociaal gedrag wordt aangepakt, in plaats van sociale media. Ook daar bestaat een pakkende kreet voor: de maatschappij ben je zelf. Oubollig maar waar.

Lees meer op de website van Jeroen Mirck.