Homo’s en Grapperhaus, kwesties van gevoel

“Homo’s durven tegenwoordig niet meer hand in hand over straat te lopen, want voor je het weet word je in elkaar geslagen.” Een klacht die je regelmatig hoort. Het klimaat voor LHBTI’ers verslechtert, dat weten we allemaal. In De Nieuws BV maakte Human Rights Watch -directeur Boris Dittrich deze week duidelijk dat die observatie misschien wel meer stoelt op een gevoel dan op harde cijfers. Voor 2006 werd geweld tegen homo’s helemaal niet geregistreerd, dus feitelijk weten we niet of het zoveel slechter is geworden dan vroeger.

De onvolprezen VARA Gids wijdde het nummer van afgelopen week helemaal aan het thema “nuance op televisie.” Hoewel je het misschien niet zou verwachten was de aflevering even dik als anders. Ik las een artikel waarin Claudia de Breij een lans brak voor genuanceerde verhalen. In een ander stuk vertelde Jort Kelder over de eisen die worden gesteld aan de opinies van tafelgasten in talkshows. Diverse presentatoren van zulke programma’s gaven hun -vanzelfsprekend genuanceerde- opvattingen over hun eigen rol.

Uitgelezen keek ik ’s avonds naar Pauw , waarin een rapport van het Centraal Bureau voor de Statistiek over de immer dalende misdaadcijfers werd besproken met deskundigen, onder wie Telegraafverslaggever Wierd Duk en zelfbenoemd criminoloog Gerard Joling. Want nuance is één ding, het gesundes Volksempfinden wil ook wat.

De altijd wat pedant overkomende Duk maakte in het vermakelijke gesprek, dat vooral draaide om de vraag waarom die CBS-cijfers over de dalende criminaliteit in het hele land met hoongelach werden ontvangen, desalniettemin een opmerking die tot nadenken stemt. Ik citeer letterlijk: “Je hebt te maken met feiten, en je hebt te maken met emoties.” En volgens de razende Telegraaf-reporter worden de feiten, in dit geval die cijfers van een overheidsinstelling, niet geloofd. Burgers zijn inmiddels te vaak belazerd en te veel voorgelogen door de politiek en de media, zei de journalist. Zo krijgen de emoties de overhand, en dat is volgens Duk heel begrijpelijk.

Later in de week verscheen een nieuw CBS-rapport, deze keer over de welvaart. Het gaat hartstikke goed met Nederland, maar ook nu weer wil de burger er niet aan. Arno Visser van de Rekenkamer verbaasde zich op NPO Radio1 over dat “verlangen naar onbehagen” (mooie term) bij de Nederlanders. “Je hebt te maken met emoties”, zou Wierd Duk daar vermoedelijk op antwoorden.

Het grappige is dat die gebroken beloftes en die leugens vaak het gevolg zijn van een poging om de kiezer, kijker, lezer of luisteraar te lijmen juist door op hun gevoel te werken. Mark Rutte die verzekert dat er geen cent naar Griekenland of Brussel zal gaan, weet precies dat hij daarmee de gevoelens van zijn achterban verwoordt, net als Wierd Duk die in zijn krant uitsluitend schandalig linkse luchtfietsers aan de schandpaal nagelt. Ze zouden allebei kunnen weten dat ze zich een beetje losgezongen hebben van de werkelijkheid, maar ja, de gevoelens van de kiezers, de emoties van de lezers, de campagne, de oplagecijfers… Ook op radio en televisie kiezen we daarom vaak liever voor het vette verhaal dat bol staat van emotie (“steeds meer in elkaar geslagen homo’s”) dan voor de nuance (“we weten het niet precies”).

Of dát ooit anders was is overigens nog maar de vraag. Gelukkig worden er ook nog altijd veel verhalen en onderwerpen gemaakt die zowel meeslepend als feitelijk juist zijn. Laat dat gezegd zijn, want anders zou dit stukje ook weer ongenuanceerd kunnen overkomen en dan heb ik die hele VARA Gids voor niks zitten lezen.

Emoties, gevoelens… vroeger -toen alles immers beter was- noemden we dat slechte raadgevers. Toch werd ik geraakt door minister Grapperhaus, die ook al bij Pauw onverwacht compassie toonde met de jonge kinderen van Syriëgangers die onder mensonterende omstandigheden in vluchtelingenkampen verblijven. Maar díe emotie werd de minister dan weer niet in dank afgenomen. Zowel de politiek als de media, de krant van Wierd Duk voorop, vielen over de arme Grapperhaus heen. Dit kon hij niet zomaar zeggen. Schande.

Gevoel zetelt tegenwoordig blijkbaar eerder in je onderbuik dan in je hart.