Hup Amanda, kom van die barricaden af!

In de Volkskrant van dinsdag 16 september stond een triest verhaal. Asia Bibi, een knappe jonge vrouw, moeder van vijf kinderen, is in Pakistan ter dood veroordeeld. Ze heeft de profeet Mohammed beledigd. Op blasfemie staat in Pakistan de doodstraf, hoewel in het land nog nooit iemand voor blasfemie is terechtgesteld.

Asia Bibi is christen. Orthodoxe christenen in Nederland, Gert-Jan Segers van het wetenschappelijk bureau van de ChristenUnie voorop, maken zich daarom grote zorgen. Ze voeren geruime tijd actie voor haar, vooral op het medium Twitter.

Daarnaast krijgt Bibi steun uit niet-christelijke hoek. Amanda Kluveld, columnist bij de Volkskrant, vindt het een grof schandaal. De naam Amanda lijkt op Amandla, de strijdkreet van het ANC van Nelson Mandela tegen de apartheid. Misschien spiegelt ze zich stiekem aan hem of ziet ze zichzelf als een Hollandse Marianne die op barricades staat, met de vlag van de vrijheid in de hand. De strijd om Asia Bibi vrij te laten, is voor Kluveld een heilige zaak.

Behalve Kluveld voelt ook vluchteling Afshin Ellian zich zeer betrokken bij de kwestie Bibi. Hij is vervuld met een vurige verontwaardiging, en noemt haar droeve lot hartverscheurend.

Afgaande op deze verhalen, tweets en columns, zou je in een vlaag van idealisme meteen de eerste de beste trein naar Den Haag pakken, onderweg met je Blackberry een heleboel gelijkgezinde vrienden optwitteren en samen een grote menigte vormen die het Malieveld opmarcheert. Ik ga dit niet doen. Waarom? Rondom de op het eerste gezicht heilig lijkende strijd hangt een onwelriekende en penetrante geur van islamofobie.

Kruisvaardster Kluveld voert haar strijd niet in de eerste plaats voor de vervolgde christenen, maar tegen de (in haar ogen) verdorven moslims. De vlag waarmee ze zwaait is niet de vlag van de vrijheid, maar de vlag van de moslimangst. Als een christen wordt vervolgd, dan is bij haar een moslim bijna altijd de dader. En als de moslim toevallig een keer niet de dader is, dan schrijft ze over de christenvervolging in abstracte en sobere taal , in plaats in de gebruikelijke geuren en kleuren.

Op 23 juli, precies één dag na de aanslagen van de zich aan de middeleeuwse tempeliers spiegelende Anders Breivik, goochelde Kluveld in haar column met allemaal cijfers. Daaruit zou moeten blijken dat moslims overal het Westen, de christenen en de joden de schuld van geven, en dat wij – vermaledijde naïevelingen en progressievelingen die wij zijn – altijd eerst kritisch naar onszelf kijken. Haar suggestieve stuk staat stijf van de drogredeneringen, zo toont de blogger Mihai Martoiu Ticu aan. Kluvelds compassie met Bibi is misschien oprecht. Omdat ze de strijd tegen het onrecht zo overduidelijk verbindt met haar strijd tegen het spook van de islamisering, wil ik graag zo ver mogelijk van haar passie uit de buurt blijven. Joop-opiniemaker Frans Verhagen noemde Kluveld vorig jaar Amanda de waanzinnige. Ik vind haar eigenlijk meer lijken op Jeanne d’Arc. De maagd van Orléans was een oprechte idealiste, maar ze hoorde wel stemmen.

Ook Ellian komt voor het hartverscheurende lot van Bibi op, met als doel om moslims (én de progressieven) te bekritiseren. Ellian is boos op de moslims in Nederland, in het bijzonder op Mohammed Rabbae, die niet op de barricaden staan om de vrijlating van Bibi te eisen. Ook de ‘islamofiele ridders van D66 en PvdA’ krijgen er van langs , omdat de kwestie hun blijkbaar ‘onberoerd laat’. Doordat zij de terdoodveroordeling van Bibi enorm lopen te politiseren en polariseren, zorgen Kluveld en Ellian er voor, dat het verhaal nog triester wordt. Dat hun vurige liefde voor vervolgde christenen gepaard gaat met minstens even vurige afkeer van moslims, komt de goede zaak niet ten goede. Het is koren op de molen van de radicale religieuzen in Pakistan, die van mening zijn dat Bibi net als Multatuli’s Barbertje moet hangen. Het opkomen voor vervolgde christenen verwordt dankzij Kluvelds lobby steeds meer tot een rechtse hobby. Natuurlijk laat de kwestie Bibi progressieve partijen als D66 en PvdA niet onberoerd. Als er echter een specifiek onderwerp door één bepaalde groepering geannexeerd wordt, een groepering die bovendien duidelijke bijbedoelingen heeft, dan is het heel begrijpelijk dat je je een beetje terughoudend opstelt. De mensenrechtenorganisatie Amnesty International, die zich inzet tegen de doodstraf en voor de universele mensenrechten, beseft dit ook heel goed. De organisatie organiseert geen specifieke actie voor Bibi. 

Ten slotte de zaak zelf. Ik vind dit heel lastig. Gelet op de hoogoplopende emoties die de zaak ook in Pakistan oproept, denk ik dat de uiterste terughoudendheid en voorzichtigheid moet worden betracht. Bibi is niet gebaat bij publieke protesten, maar bij stille diplomatie. Als Kluveld cum suis werkelijk begaan zijn met het lot van deze Pakistaanse christin, dan doen ze er verstandig aan een stapje terug te doen. Hup Amanda, kom van die barricaden af! 

Update 19 augustus

Nogmaals: Amanda en Asia 

Gisteren kreeg ik naar aanleiding van mijn opiniestuk op Joop een ware vloedgolf van verontwaardiging over mij heen, vooral op twitter. Het punt dat ik in mijn artikel wilde maken, dat opiniemakers als Amanda Kluveld en Afshin Ellian de terdoodveroordeling van de Pakistaanse christin Asia Bibi met beide handen aangrijpen om de islam en moslims zwart te maken, werd niet door iedereen goed begrepen. Ik werd uitgemaakt voor “linkse fascist”, “sloofje van Pechtold” en vooral als iemand die de gerechtelijke moord op Bibi eigenlijk zou goedkeuren.

Uiteraard heb ik in mijn stuk nergens de terdoodveroordeling van Bibi goedgepraat. Ik ben principieel tegen de doodstraf. Ik heb mij alleen hardop afgevraagd of het wel wijs was om hier heel fel tegen te protesteren, gezien de hoogoplopende emoties die de kwestie Bibi oproept in Pakistan. Harde woorden kunnen dan nog meer polariseren en mensen in een bepaalde mening duwen, en de gevolgen zijn dan contraproductief, niet in de laatste plaats voor Bibi zelf.

Toch wil ik in dit stuk mijn handen niet in onschuld wassen, zoals de Romeinse gouverneur Pilatus dat deed toen hij Jezus aan de woedende joodse menigte overhandigde, om hem aan het kruis te spijkeren. Ik sta nog steeds inhoudelijk achter mijn kritiek op Kluveld, maar ik heb haar wel persoonlijk aangevallen, wat de zakelijkheid van mijn stuk niet goede kwam. Ook had ik wellicht iets meer compassie en empathie kunnen tonen voor haar en natuurlijk Asia Bibi. Nu gaf ik sommige mensen toch de indruk, dat die hele kwestie mij eigenlijk helemaal niets kon schelen.

Maar terug naar Jezus en de joodse menigte. Het feit dat het christelijke Europa in de Middeleeuwen (en daarna) ontzettend antisemitisch was, had alles te maken met de gerechtelijke moord op Jezus. Joden werden voorgesteld als bloeddorstige monsters die een achterlijke religie aanhingen, en daarnaast het plan hadden opgevat om de wereld te veroveren. Precies voor die beeldvorming, de Pakistaanse moslims of de moslims in het algemeen afschilderen als boze baarden zonder moraal en met veroveringsplannen, ben ik zo bang. De joden werden in de Middeleeuwen gedehumaniseerd en gedemoniseerd. Nu gebeurt dat steeds vaker met de moslims. Een groeiende groep mensen lijkt dit soort beelden te koesteren, alsof men niet kan leven zonder deze haat, en dat dit gepassioneerde gevoel (haat lijkt wat dat betreft erg op de liefde) de overtuiging sterker en sterker maakt. Niet alleen de boze Pakistaanse menigte laat zich leiden door heftige irrationele gevoelens, dat doen ook steeds meer Nederlanders.

Aan het slot van mijn artikel pleitte ik voor stille diplomatie, omdat  dit mijns inziens een betere weg was om wat voor Bibi te doen, dan het beklimmen van de barricaden. Op twitter wees de Amsterdamse filmmaker Eddy Terstall mij er echter op, dat beide manieren elkaar niet hoeven uit te sluiten. Via de weg van publiek protest laten mensen hun ongenoegen duidelijk blijken, dat iets moreel echt niet kan, terwijl via de stille diplomatie naar een compromisoplossing wordt gezocht, die vooral voor de Pakistanen niet tot gezichtsverlies leidt. Als Kluveld cum suis stoppen met het via Bibi zwart maken van moslims, of als er vanuit neutrale of progressieve hoek ook een protestactie op gang komt, dan wil ik daaraan misschien ook wel mijn steun verlenen.