Huurders verdienen geen straf

In een, op zijn best nogal oppervlakkig artikel, in een  Zaterdag bijlage van de Volkskrant van enkele weken geleden, werd hoog opgegeven over de “Stille Kracht” van het vorige kabinet, Stef Blok.  Deze bijkans hagiografie kan niet onweersproken blijven. Want in mijn ogen is Blok eerder te omschrijven als een rigide marktadept die het recht van de sterkste (het kapitaal) effectueert zonder aanziens des persoons, en zeker niet van de zwakkeren. Daar is niks heiligs aan.

Verwoestende werking Waarom zulke grote woorden, omdat hij maatregelen heeft ingevoerd die een verwoestende uitwerking op het woonklimaat in Nederland hebben gehad, zeker voor de huurders, vanuit zuiver ideologische overwegingen en ongeacht de gevolgen. Een kille uitvoerder van het kwaad dus. Hij heeft kennelijk nog nooit gehoord van professor Ha-Joon Chang uit Cambridge, die een zeer lezenwaardig boek heeft geschreven (23 dingen die ze niet vertellen over het kapitalisme) waarin hij aantoont dat de vrije markt faalt. De overheid kan en moet natuurlijk niet alles willen regelen, maar de woningmarkt is er één waar zij de dienst moet uitmaken.

De huidige stand van de woningmarkt in de Randstad is het best te omschrijven als een rijkelui’s Walhalla en past erg in het herinvoeren van genade boven recht, iets wat weer erg past  in een neo-feodale samenleving waarin burgers steeds minder vrijheid krijgen en het kapitaal steeds meer.

Wat ik me al jaren afvraag is of het stimuleren van eigen woningbezit met miljarden ten koste van de huurders en het begrotingstekort, wel een legitieme overheidstaak is vanuit de liberale gedachtewereld? Dit kabinet zet enige stappen in de goede richting door beperking van hypotheekrente maar het is nog niet genoeg.  In plaats van geforceerd de woningmarkt voor koop te stimuleren zijn er legio andere oplossingen om het recht op wonen voor een ieder te bereiken en tegelijk nieuw werk te creëren.

Deltaplan Het aantal winkels in het centrum van veel steden dat sluit of leegstaat is schrikbarend. Wat nodig is een deltaplan om de binnensteden weer leefbaar en bewoonbaar te maken. Haal bijvoorbeeld de bloemen- en visstallen van de straat en los daarmee een gedeelte van de leegstand van winkels op. Belwinkels of massagesalons zijn niet de oplossing. Maak woningen in de winkels zelf, of maak de ruimte boven de winkels in de binnenstad bereikbaar en bewoonbaar en leefbaar en je hebt geen extra grond nodig.

Deze oplossingen vormen voor studenten en jonge gezinnen of oudere alleenstaanden een prachtige plek om te wonen. Dat is kostbaar maar je hebt er wel vakmanschap voor nodig en manuren werk, lijkt me prima voor de bouw. Ga niet zeggen dat het niet kan, dat werd ook gezegd van het bewoonbaar maken van kantoorpanden dat gebeurt nu ook alleen door de verkeerde partijen.

Corporaties zouden dit met steun van de overheid kunnen doen, afschaffen hypotheekrenteaftrek boven de 400.000,- levert de financiering op. Wat mij ook bevreemd is dat als beleggen in huizen zo lucratief is waarom gebruiken we de grootste spaarpot van Nederland niet om de sociale woningbouw te financieren? Een win-win situatie, in plaats van miljoenen en misschien wel miljarden naar private investeerders als Alpinvest te sluizen.

Straf “Straf niet langer mensen die geen huis willen kopen” ,  is een conclusie naar aanleiding van  een rapport van de raad voor de leefomgeving uit 2015 , niet het eerste de beste instituut lijkt mij. Blok schoof meteen namens de VVD en het kabinet de hem onwelgevallige uitkomsten terzijde. De werkgroep huurders binnen de PvdA is al langer met bezig om alternatieven voor dit, voor sociaaldemocraten, onverteerbare beleid te ontwikkelen. Deze werkgroep is niet te verwarren met de vorige fractie van de PvdA, die liever VVD beleid uitvoerde.

De uitgangspunten van de werkgroep huurders van de PvdA die ik wat ingedikt en selectief weergeef zijn:

Voldoende woningen: Er is een grondwettelijke verplichting om te zorgen voor voldoende woningen. Die zullen dan wel betaalbaar moeten zijn. Woningnood is geen natuurverschijnsel maar een bouwopdracht. Het gaat hierbij niet alleen om aantallen maar ook om prijzen. Sociale woningbouw is een antwoord op het marktmechanisme dat de nood veroorzaakt.

Betaalbare en beschikbare woningen: Het hoogtepunt van huurprijsbescherming ligt in de jaren zeventig van de vorige eeuw. Toen kreeg het woningwaarderingsstelsel (WWS) gestalte. Sociaal-democratisch erfgoed waar we trots op mogen zijn. Maar de afgelopen jaren is het WWS telkens opnieuw herzien en daardoor aangetast geraakt tot op het bot. Zoals een Amsterdamse corporatiedirecteur het nog niet zo lang geleden op een landelijke praatbijeenkomst verwoordde: ‘Als ik op IJburg een hok neerzet met een aanrecht en een natte cel maar zonder woon- of slaapkamer, dan telt dat hok zoveel WWS-punten dat ik het daarom mag aanbieden voor een huurprijs boven de liberalisatiegrens.’ De bescherming van het stelsel is kapotgemaakt.

Scheefwonen: Mensen moeten in de gelegenheid worden gesteld om hun eigen keuzes te maken. Op vrijwillig basis, dus geen dwang, geen uitroken van zogenaamde scheefwoners, geen tijdelijke contracten zonder recht op vervangende huisvesting of verhuiskosten­vergoeding. Het alternatief is pesterij van overheidswege. Een gezin bijvoorbeeld uit huis zetten nadat een deel van de kinderen is uitgevlogen; Deze dwangmaatregel is wettelijk mogelijk gemaakt door Blok, maar alleen voor huurders! Woononzekerheid is funest is voor mensen zelf en voor de maatschappij als geheel.

(NB. Als het hebben van te lage woonkosten de norm is voor scheefwonen, zouden ook mensen met een geheel afgeloste hypotheek in aanmerking moeten komen om gedwongen te verkassen. Want we hebben toch maar één soort burgers in Nederland mag ik hopen. HB)

Leegstand Een goede woning langdurig leeg laten staan, vaak uit hebzucht, terwijl er woningnood is; is ontoelaatbaar. De Leegstandswet moet daarom worden aangescherpt. En kraken mag zeker niet strafbaar worden gesteld. Kraken is immers net als staken een instrument om op te komen voor grondrechten daar waar je ziet dat de eerstverantwoordelijken tekortschieten in het nakomen van hun verplichtingen.

Oost-Indische doofheid Helaas drong en dringt dit geluid niet voldoende door in de Tweede Kamerfractie, één van de redenen waarom de Partij van de Arbeid werd afgestraft. Het omarmen van het marktmechanisme waar het niet moet heeft z’n prijs. Zoals de Amsterdamse wethouder Jan Schaeffer het al zei: “In gelul kan je niet wonen.” Wonen is namelijk een fundamenteel recht, geen marktgenade.