Idealisme is kracht

Nu GroenLinks zaterdag congresseert, verwijs ik graag naar de pas overleden polemoloog Koen Koch. Ik wijdde een tweet aan zijn dood. Hij verfoeide politici die oorlogen voeren voor (geo-)politiek gewin, hoezeer ook gerechtvaardigd met mooi klinkende argumenten al zouden we mensen in een ver land in naam van de rechtsstaat met geweld van bovenaf moeten bevrijden van een dictator. Hij doorzag het cynisme van deze westerse politici en ook dat de betreffende burgers er daarna meestal veel slechter aan toe zijn. Zelfs de ‘kleine’ Sarkozy bleek recent inzake Libië, dat nu op weg lijkt naar een falende staat, een van die cynische politici, maar duidelijk is dat Amerikaanse politici en vooral ex-president Bush in deze de kroon spannen.

Onze bondgenoot de VS is een grootmacht, die in haar geopolitiek en met let wel talloze militaire bases in de wereld nog steeds gericht is op hegemonie. Vroeger vooral in wedijver met Rusland en thans met China. Begrijpelijk dat de Amerikaanse minister van Defensie Panetta recent aan zijn Nederlandse collega Hillen liet weten vooral op Azië gericht te zijn (NRC 3-2-12.) De Amerikaan Joseph Gerson (American Friends Committee, NLP/ZNET-site) sprak in zijn commentaar op de ‘Pentagon’s New Guidance’ expliciet over ‘US encirclement of (omsingelen van) China’.

In dat beleid past, los van in het begin de wraak voor 9/11, ook de oorlog in Afghanistan. Geopolitiek niet alleen naar China toe, maar ook naar de buurlanden Pakistan, Iran en India. Een mislukte machtspolitiek ook nog, als we alleen maar kijken naar hoe Pakistan vervreemd is van de VS. En hoe staat het met Afghanistan zelf? Het corrupte regime van Karzai raakt steeds meer omstreden, de Taliban en krijgsheren werken lokaal op grote schaal samen, soms ook met de ‘centrale’ politie, en de Taliban dromen van terugkeer in Kabul na 2013.

Fremdkorper Afgezien van de zinloze Amerikaanse oorlog, is er het belangrijke feit dat er nooit een Afghaanse natie was. Ook nu niet, ook al lijkt Kabul of de elite aldaar dat te suggereren. Het land is een conglomeraat van stammen, elk met een eigen feodaal veiligheids- en rechtssysteem. De Britten hebben geprobeerd er  iets kunstmatigs over heen te leggen, de Russen ook en nu de Amerikanen idem, maar de lokale Afghaan behoudt het gevoel: ’dat is niet van mij’. Tot falen gedoemd dus de hele operatie. De opbouw moet van onderop komen, moet passen bij wat men heeft en denkt en dan via een langzame opbouw van lokale en regionale structuren. Daarom is een politietraining door Nederlanders in Kunduz onzinnig, omdat dit, behalve in het kader van oorlog en bezetting, gebeurt voor een kunstmatige alleen door de elite aanvaard Fremdkorper.

GroenLinks is daar ingetrapt na gesprekken met de Amerikaanse ambassade in voorjaar 2010. Dat was op hetzelfde moment dat de PvdA doorkreeg dat Uruzgan geen strijd tegen terrorisme is, maar past in de Amerikaanse neo-conservatieve geopolitiek van hegemonie via oorlog, bezetting ,regime change gecombineerd met ‘opbouw’. Verwerpelijk neo-kolonialisme dus. Dat GroenLinks om intern partijbelang – salonfähig wil zijn, wedijver met de PvdA, tonen dat het nee zeggen van Femke Halsema tegen Wijffels bij de kabinetsformatie in 2007 achteraf een fout was – dit niet door had, is een ernstig gebrek aan politieke visie. Te meer omdat vanaf 2001 de fractie – na eerst enig twijfelen – als beleid had geen enkele steun zou worden verleend aan het Amerikaanse Afghanistanbeleid. Als vergoelijking van de omslag in 2010 is er ook een proces van gewenning opgetreden. Er zijn zelfs Nederlandse offers gebracht. En ook zei de partij dat de Amerikanen hun oorlog mede als opbouw verkochten en al eerder de NAVO zover hadden gekregen buiten hun grenzen te treden en de operatie in Afghanistan mede te gaan dragen, daarmee suggererend als zou de NAVO als het ware de internationale rechtsorde zijn.

Ordinaire neokoloniale operatie En dat terwijl er een ordinaire neokoloniale operatie gaande is en er in deze niet sprake is van een gewone ‘fragiele staat’, zoals Kamerlid Mariko Peters (voorheen diplomate in Kabul) ten onrechte zegt. GroenLinks zag dat neokolonialisme niet. ‘Buitenland’ is een stiefkind van de fractie geworden. Dat is niet altijd zo geweest. Zo had de fractie in Utrecht vaak goede werkgroepen in deze en werd er na de NAVO bombardementen op Joegoslavië gepleit voor een actief beleid van (diplomatieke) geweldspreventie, in plaats van steeds westers militair ingrijpen. 

Inmiddels beginnen de Amerikanen in te zien dat zij in Irak niets hebben bereikt. Ook zien ze in dat een alsmaar verbeterde strategie en het spenderen van veel geld niet werkt. (De Amerikaanse diplomaat Peter van Buren spreekt van ‘een totaal fiasco’). In 2013 gaan dan ook de meeste troepen weg uit Afghanistan. Eindelijk begint men te begrijpen dat het brengen van democratie via ‘bommen’ en ‘opleggen’ averechts werkt. Dit inzicht sluit ook aan bij wat Zygmunt Bauman (86) de verdamping van de maakbaarheid noemt. Daarmee bedoelt hij het proces van globalisering of door de kracht van het leven zelf, waardoor ‘politiek haar macht kwijt is’ en er ongrijpbare crises ontstaan.

Militaire interventie en bezetting creëren haat Voor de Afghanen is er na jaren oorlog gelukkig de kans om het zelf te doen, ook inzake de opbouw van het middenveld en van de veiligheid van onderop. Dat ze daarbij fouten zullen maken, zoals ook na het terugtrekken van de Russen, het zij zo. (De Talban zijn overigens, bijvoorbeeld over meisjesonderwijs, milder gaan denken en zullen bij onderhandelen water bij de wijn moeten doen.) Afgezien van nuttige neutrale ontwikkelingshulp is de opdringerige westerse bevoogding dan in elk geval ten einde. Hopelijk is daarmee ook voorgoed de Amerikaans strategie ten einde om de Derde Wereld steeds maar militair te interveniëren en deze landen westerse structuren op te leggen. Een militaire bezetting is altijd deel van het probleem, creëert haat en doet het conflict verergeren. Als GroenLinks – er zijn ook doorsnee D’66 leden weet ik die internationaal georiënteerd maar niettemin in deze tegen het op schoot zitten van onze grote Atlantische broer zijn – als GroenLinks dit alles inziet en tevens dat de politietraining daarmee geen vredes-, maar in wezen een oorlogsmissie is, zal ze zonder angst voor gezichtsverlies – van fouten maken leren we – zo snel mogelijk haar steun onttrekken aan deze missie.

Dit terugtrekken van steun zal het leiderschap van Jolande Sap versterken. Een niet goed doordacht verkeerd besluit, zoals van april 2010, zal anders als een molensteen om haar nek blijven hangen. Ook op het congres van 11 februari zal zij iets blijven verdedigen wat polemologisch en ethisch niet te verdedigen valt. GroenLinks worstelt toch al helaas wat met een imagoprobleem. Tenslotte zou ik Jolande er toe willen oproepen niet te laveren tussen facties in eigen kring en ook niet af te geven op PvdA, SP en D’66, maar in haar kracht te gaan staan met een duidelijke koers vanuit de idealen van GroenLinks en behalve voor vrede en ecologie in deze tijd van crises en dreigende werkloosheid behalve voor banengroei en duurzaamheid ook te kiezen voor zoveel mogelijk behoud van sociale zekerheid in samenwerking en samenspel met de zusterpartijen PvdA en de SP. Het zal haar tevens electoraal slagkracht geven, wat ‘rechtse’ krachten ook mogen vinden. 

Dr Hans Feddema is antropoloog, onder meer lid van de Klankbordgroep van de fractie over Kunduz, voorts medeoprichter van GroenLinks, initiatiefnemer van de Linker Wang en voorheen actief in o.m. de partijraad en het Buitenlandberaad van GroenLinks en 10 jaar voorzitter van de  Werkgroep Midden Oosten van die partij. 

Volg Hans Feddema op Twitter op kijk op zijn eigen website.