'Iedereen aan het werk' is economisch een achterhaalde slogan

Voor steeds meer groepen van de beroepsbevolking is het hebben en behouden van werk en inkomen structureel steeds moeilijker geworden. Oudere en jongere werknemers, freelancers en andere ZZP’ers weten dit al geruime tijd. Dit fenomeen heeft ook weinig met de crisis te maken. De overheid en politiek moeten dringend een andere visie op werk en inkomen ontwikkelen om een blijvende tweedeling in de samenleving te kunnen voorkomen.

Werk en inkomen is economisch niet meer vanzelfsprekend De globalisering, automatisering en flexibilisering zorgen in Nederland voor immense veranderingen in de vraag naar arbeid. Werk is economisch immer beschouwd als de motor om zelf in je inkomen te kunnen voorzien. De economische doelstelling ‘volledige werkgelegenheid’ heeft dan ook altijd van de politiek en de overheid een hoge prioriteit gehad. Maar hoe realistisch en actueel is die doelstelling nog als de economische werkelijkheid inmiddels duidelijk laat zien dat werk voor iedereen niet meer zo vanzelfsprekend is?

De categorie laagopgeleide- en de categorie 50+ werknemers en veel ZZP’ers zijn goede voorbeelden van categorieën van de beroepsbevolking die rekening moeten houden met een blijvende werkloosheid als gevolg van de hiervoor genoemde economische ontwikkelingen. Ontwikkelingen die niet meer teruggedraaid kunnen worden en die structureel voor veel veranderingen in de vraag naar arbeid (zullen) zorgen.

Werkloosheid is economisch een inkomensverdelingsvraagstuk  Voor economen is werkloosheid vooral een verdelingsvraagstuk van inkomen. Door arbeid ontvangt de werknemer loon als inkomen en bij werkloosheid moet het inkomen op een andere wijze worden geborgd. Bijvoorbeeld door een WW of andersoortige uitkering. Meer werkloosheid houdt dus automatisch meer uitkeringen in en een groter beroep op de overheid en voorzieningen. Maar hoe ga je met dit verdelingsvraagstuk om als structureel voor sommige categorieën van de beroepsbevolking de werkloosheid hoog blijft? 

Een tweedeling van de samenleving ligt op de loer Toepassing van de economische theorieën over werk en inkomen uit de verzorgingsstaat gaan (niet meer) op in een samenleving die gebaseerd is op zelfredzaamheid. Zeker niet als die samenleving gekenmerkt wordt door kansarme en kansrijke categorieën van de beroepsbevolking. Hoger opgeleide tegenover lager opgeleide werknemers en oudere en jongere werknemers tegenover de overige categorieën van de beroepsbevolking die qua zelfredzaamheid hoog scoren op de arbeidsmarkt.

Het vraagstuk van werk moet dan ook niet centraal staan bij de overheid en politiek maar het verdelingsvraagstuk van de totale koek die we in Nederland te verdelen hebben. En dat vanuit een optiek dat de doelstelling ‘volledige werkgelegenheid’ door de huidige economische ontwikkelingen niet meer gerealiseerd zal kunnen worden. Zeker niet voor die categorieën van de beroepsbevolking die inmiddels structureel als kansarm zijn te kwalificeren.

Maak eindelijk werk van het nieuwe verdelingsvraagstuk De slogan ‘iedereen aan het werk’ kost veel energie en geld van overheid, politiek, instanties zoals het UWV en gemeenten, maar zal structureel weinig opleveren qua inkomenszekerheid voor de grote groep kansarme werklozen en ZZP’ers . De overheid en politiek doen er dus verstandig aan om richting te geven aan een nieuwe strategische visie op werk en inkomen, vanuit een actuele en realistische economische werkelijkheid van een sterk veranderende arbeidsmarkt en vraag naar arbeid. En waarbij in die nieuwe visie het verdelingsvraagstuk van inkomen centraal zal moeten staan. Dan hoeven de kansarme categorieën zich niet meer suf te solliciteren op banen en werk waarvan iedere arbeidsmarktdeskundige op voorhand al weet dat een geslaagde ‘match’ helaas voor velen niet (meer)gemaakt zal kunnen worden. 

cc-foto: Roel Wijnants