Iedereen is 'uniek'

Er wordt beweerd dat mensen steeds meer met zichzelf bezig zijn en steeds minder oog voor andere hebben, dat ze steeds bozer zijn, een korter lontje hebben en sneller geërgerd. Je denkt dan onmiddellijk dat het om oude zeuren gaat en jonge interessantdoeners. Ze kunnen kletsen wat ze willen, maar zoiets valt toch niet echt goed te verifiëren.

Dat blijkt echter een vergissing te zijn. Er zijn wel degelijk mogelijkheden om de culturele producten van onze samenleving in kaart te brengen en daarop conclusies te baseren. Een analyse in 750.000 Amerikaanse boeken van de afgelopen 50 jaar laat zien dat er steeds meer neiging is om het woord ‘ik’ te gebruiken en dat het woord ‘wij’ aan het verdwijnen is.

Het was tot voor kort onmogelijk om zoiets te doen. Stel je voor: hoeveel mensen moet je wel niet aan het lezen zetten om tot conclusies te komen? Ze hebben al zo’n hekel aan het lezen van alles wat langer is dan de inhoud van één computerscherm. De noodzakelijke technologie – de Google books ngram viewer – is nu echter beschikbaar en in een handomdraai weet je precies welke woorden op de terugweg zijn en welke steeds vaker in wat we schrijven voorkomen.

Nadruk in de boeken die geanalyseerd werden ligt steeds meer op hoe uniek we zijn en hoe geweldig, maar het gaat niet om onafhankelijkheid. Het gaat steeds meer om onze identiteit en niet om de groep waar we deel van uitmaken.

De onderzoekers gebruikten de volgende zoektermen: ·         Individualistische woorden: Independent, individual, individually, unique, uniqueness, self, independence, oneself, soloist, identity, personalized, solo, solitary, personalize, loner, standout, single, personal, sole, singularity ·         Gemeenschappelijke woorden: Communal, community, commune, unity, communitarian, united, teamwork, team, collective, village, tribe, collectivization, group, collectivism, everyone, family, share, socialism, tribal, union ·         Individualistische  zinnen: All about me, captain of my ship, focus on the self, I am special, I am the greatest, I can do it myself, I come first, I get what I want, I have my own style, I love me, I’m the best, looking out for number one, me against the world, me first, my needs, self love, self reliance, self sufficient, and there’s only one you, what’s right for me ·         Gemeenschappelijke woorden: All in this together, band together, community goals, community spirit, common good, communal living, concern for the group, contribute to your community, it takes a village, sense of community, sharing of resources, strength through unity, the group is very important, the needs of all, together we are strong, united we stand, we are one, we can do it together, work as a team, working for the whole

Het onderzoek laat zien dat we inderdaad heel erg met onszelf bezig. Er is waarschijnlijk een relatie met de cultuur waarin we ons staande moeten houden, waarin we aangesproken worden op onze uniekheid en niet onze onafhankelijkheid. We worden bediend door de leveranciers van de producten die we nodig hebben onze bijzonderheid vorm te geven. Marketing richt zich op de producten die daarbij passen, de films die we moeten zien, de kleding die erbij hoort, de meningen die erbij passen.

Nooit in de geschiedenis van de mensheid is er een tijd geweest dat er zulke sterke middelen in konden worden gezet ons aan te trekken tot de identiteit die we zo naarstig zoeken omdat veel van de vertrouwde sociale netwerken waarin we geïdentificeerd werden hun invloed verloren. Onzin? Dat onze omgeving ons mee vormt mag toch geen verrassing voor ons zijn. Overleven is gebaseerd op het flexibel reageren op veranderingen in de omgeving en dat aanpassen op korte en op lange termijn wordt uitgevoerd door de biologische gereedschappen die ons ter beschikking staan: neurotransmitters, enzymen, hormonen die resulteren in stemmingen, impulsen, verhoogde activiteit van onze immuniteit en op de heel lange termijn in genetische verandering (maar daar gaan vele generaties overheen).

Volg Ivan Wolffers ook op Twitter Ivan schrijft voor Joop elke dag een Gezond Weetje van de Dag:  klik hier voor een overzicht