IJzingwekkende willekeur bepaalt het verloop van je leven

Hartverscheurend. 57 mensen verdronken in de Middellandse Zee.

Zo’n kort, feitelijk bericht. Saaier, emotielozer zie je nieuwsfoto’s zelden. Afstandelijk. Je scrolt er zo overheen, afgeleid door beelden van juichende Olympiërs. Alsof we het niet mógen zien.

Al is dit wel toepasselijk voor een onzichtbare tragedie. Tussen januari en juni zijn er 896 mensen verdronken. Dat zijn er zo’n 5 per dag. Een verdubbeling ten opzichte van vorig jaar.

Terug naar de foto, die steeds treffender blijkt. Als je goed kijkt, zie je de Libische kustwacht die cirkelt rond een gammel bootje. Als een aasgier.

Veel mensen zijn in diezelfde zes maanden gered van de verdrinkingsdood. Zo zijn er volgens Amnesty International zo’n 7000 mensen opgesloten in kampen in Libië.

Obsceen. De plek waar je geboren bent, is een lot uit de loterij. IJzingwekkende willekeur bepaalt het verloop van je leven. Voor de een in luxe. Voor de ander achter tralies, in verzengende hitte, op een stoeptegel, tot slaaf gemaakt. Of erger: verdronken.

Op zichzelf zou dit menselijk lijden voldoende moeten zijn voor massale Nederlandse en Europese actie. Bovendien is het onze kust, zijn het onze buren. En dragen we vaak zélf bij aan de oorlogen, stammenstrijden, corrupte regimes, de opwarming van hun klimaat, mislukte oogsten, flagrante, uitzichtloze economische omstandigheden.

We kunnen zoveel meer doen. Als de sterkste schouders nou de zwaarste lasten zouden dragen. Nederland alleen al telt 37 miljardairs. Er zijn er vele honderden in Europa; die leven in zo’n weelde, dat het ze werkelijk niets zou doen als ze jaarlijks alle opvang, bescherming, hulp, werk zouden regelen.

In werkelijkheid gebeurt het tegenovergestelde. Ontwikkelingslanden ontvingen 86 procent van de meer dan 80 miljoen vluchtelingen in de wereld. De minst ontwikkelde landen verleenden zelfs asiel aan 27 procent van hen.

Maar, hoor je dan, veel van hen zijn economische vluchtelingen. Die 57 mensen bijvoorbeeld, kwamen uit Ghana, Nigeria, Gambia. Een Australische onderzoeker berekende dat het slechts de jaarlijkse economie van Zwitserland zou kosten om een leefbaar loon te geven aan alle miljoenen arbeiders die onze spullen maken, ons eten, kleding. Zo’n 700 miljard dollar.

Tot dit voorjaar alleen al drukte de Europese centrale bank 1850 miljard euro bij tijdens de coronacrisis. Tijdens de kredietcrisis in 2008 werden er in korte tijd in Europa honderden miljarden gemobiliseerd om te zorgen dat banken niet onder water kwamen te staan. Als wereldgemeenschap moet dit opgelost kunnen worden.

Het zijn veelal jong volwassenen, moeders met kleine kinderen, die uiteindelijk het noodlot trekken. Ongelooflijk wrang, omdat ze juist in de bloei van hun leven verlangen naar een betere toekomst.

Zoals Peter R. De Vries in 2012 schreef over (het uitblijven van) echte actie bij humanitaire crises:

“De enige echte vraag die gesteld moet worden is: hoe kunnen we méér doen?!”