Ik wil zo graag lege buikjes vullen, geen goedgevulde zakken

Het vrijwillig gedoneerde bloed van brave burgers wordt voor veel geld doorverkocht. Monopolist Sanquin vraagt twee keer zoveel geld voor een ‘eenheid’ bloed dan de landen om ons heen. Sanquin is een organisatie zonder winstoogmerk, dus dat is op zich opmerkelijk te noemen. Waarom wordt gratis bloed voor zoveel geld (210 euro per eenheid) verkocht? Het antwoord is simpel; de salarissen bij Sanquin moeten worden betaald. De top van Sanquin wel te verstaan.

Verbaast het mij? Nee. Ik ben de verbazing over zelfverrijking inmiddels wel voorbij, wat me wel verbaast is dat er nog steeds mensen bereidwillig en vrijwillig hun bloed afstaan, zonder zich daarbij af te vragen wat er eigenlijk mee gebeurt. Natuurlijk geef je bloed uit een idealistische overweging –je helpt een ander- maar mag goedbedoeld idealisme worden uitgebuit? Natuurlijk niet, daar zal de ‘top’ van Sanquin het mee eens zijn, maar ja, salarissen moeten nu eenmaal worden betaald. En dat bevreemdt mij een beetje.

In het land der goede doelen (en dat zijn er heel wat) wordt veel geld ingezameld om een goed doel financieel te steunen. Logisch. Ik zeg: doen. Maar wat ik niet begrijp is dat veel van die goede doelen directeuren in dienst hebben die een directeurensalaris krijgen terwijl op straat geld wordt ingezameld door vrijwilligers. Waarom is de functie van directeur niet vrijwillig, desnoods in een parttime functie? Dan kan er zo ruim een ton per jaar naar het Goede Doel doorgesluisd worden.

Op TV was een kritisch programma over de actie van Pampers. U koopt een pak Pampers en u geeft daarmee een vrouw in Ethiopië een inenting tegen tetanus. Mooi idee. Procter and Gamble, de eigenaar van Pampers, adverteert dat ze met deze actie samen met Unicef (en uw hulp!) wereldwijd 100 miljoen vrouwen gaan inenten. De waarheid is iets minder nobel. Het gaat om 100.000 vrouwen, in Ethiopië. Ook mooi, daar niet van, maar enigszins misleidend is het wel. In het programma kwam een geleerde dame aan het woord die uitrekende dat wanneer een betrokken ouder een pak goedkopere luiers zou kopen (verschil van ruim vier euro met het dure merk Pampers), er vier euro per pak bespaard wordt. Als die vier euro rechtstreeks overgemaakt wordt, kan Unicef daar voor zeven cent (zeven cent!) per stuk, inentingen voor kopen. Dat is aanzienlijk meer dan die ene inenting van Pampers.

Nu weet ik ook wel dat u dat toch niet doet, maar het is, al is het maar een feestmaand lang, waard het te overwegen. Waar ik zelf dan weer over struikel is niet het feit dat mijn dochters de luiertijd ver voorbij zijn, maar dat ook de directie van Unicef niet voor niets directie is van Unicef. Dus hoeveel goedbedoelde stortingen moet ik doen eer alle salarissen zijn betaald en we over gaan tot het werkelijke goede doel?

Hoe kan het dat onze bijdrage, bloed of geld, niet rechtstreeks wordt gebruikt waar het voor bedoeld is, onze medemens? Volgens mij willen we wel helpen, maar slaat de twijfel voortdurend toe bij berichtgevingen zoals bovenstaande. Ik realiseer me dat er, laat ik even een willekeurig land als Siërra Leone nemen, een dorp is, waar men onmenselijk ver onder de armoedegrens leeft. Die leven met honger omdat ze nu eenmaal toevallig daar geboren zijn. Vervuild water, een handvol rijst en dagen gevuld met vuilnis verzamelen. Ik besef me, dat als ik vijftig euro per maand aan het dorpshoofd zou kunnen geven, de inwoners weldoorvoed door het leven zouden gaan. Deze gedachte maakt me krankzinnig. Want het is niet mogelijk.

Ik heb ooit met de hele familie via Foster Parents Plan een kindje in zo’n dorp gesponsord. Alle inwoners zouden er van profiteren, zo was de belofte. Weinig van het geld, en nog minder van alle spullen –potloden, kleurplaten, T-shirts, tekeningen van de kinderen, brieven en andere goedbedoelde onbenulligheden- blijken te zijn aangekomen bij ons Foster kind. Hoe meer er aan organisatie tussen zit, hoe meer er blijkbaar aan de strijkstok blijft hangen.

U vindt mij cynisch? Mijn collega komt uit Hongarije en moet lachen om de kledinginzamelingen die hier in Nederland worden gehouden voor de arme mensen in haar land. Ze komt regelmatig in haar geboorteland en vertelde mij dat veel (niet alles, ik zal niet alle goedbedoelde acties over één kam scheren) van die ingezamelde kleren en huisraad in de straten van Hongarije in rijen kraampjes aan de inwoners worden verkocht. Niet gegeven, nee, verkocht.

Zo gaat het met liefdadigheid. Eerst moeten de overheadkosten betaald worden en dán wordt overgegaan tot liefdadigheid. Dat weerhoudt mij er helaas van om nog te doneren aan goede doelen. Ik begrijp om die reden ook waarom de regering de geldkraan voor ontwikkelingssamenwerking dichtdraait. Want hoeveel van de miljoenen die wij doneren via belasting komt aan daar waar het werkelijk nodig is? Hetzelfde denk ik overigens bij de zorg iets dichterbij, in Nederland. Waar ik vroeger vijftig gulden per maand betaalde, betaal ik komend jaar vijf keer zoveel, voor dezelfde zorg. Hoewel, als ik de ervaringen om me heen hoor is ook die zorg behoorlijk afgekalfd. Dus waar blijft dat geld? Hoe komt het dat organiseren blijkbaar een vak apart is, en dat veel organisaties niet in staat zijn om zaken zo te organiseren dat ze met al dat geld geen goede resultaten kunnen behalen?

Dat is wat ik bedoel met alle goede doelen organisaties. Als ze mij een jaarplan kunnen voorleggen waaruit blijkt dat naast begrijpelijke declaraties, de directeur en de postkamermedewerker eenzelfde idealistische vergoeding krijgen waardoor er veel geld over blijft voor het goede doel, dan word ik levenslang lid.

Ik wil zo graag lege buikjes vullen, geen goedgevulde zakken.