In de gaten gehouden worden

Toen God nog leefde combineerde Hij twee geniale concepten. Het eerste was het idee dat er een leven na de dood is. Je kon na het sterven voor altijd relaxen in de hemel of branden in de hel.

Waar je terecht kwam was afhankelijk van je gedragingen. Daarvoor had God een uniek suvrveillance systeem ter beschikking, Hij wist altijd op ieder moment van de dag wat je aan het doen was. Dus wilde je in de hemel komen dan moest je je wel netjes volgens zijn regels gedragen, je hele leven lang. Daar was geen ontsnappen aan. Godvrezend werd je ervan, laat dat woord even op je inwerken. 

Het loslaten van dat geloof was dan ook een bevrijding. Leven zonder het idee dat je 24 uur per dag in de gaten wordt gehouden. Kunnen denken en handelen naar je eigen overtuiging. 

Maar kort na het verdwijnen van God komt het fenomeen alweer terug. Nu is het de staat die de surveillance op zich heeft genomen. Prism is een systeem dat alle voorgaande spionagesystemen overtreft. Het geeft de staat toegang tot zoveel gegevens dat de inlichtingendiensten in principe in staat zijn je denkprocessen te volgen, verklaarde een deskundige tegenover The Guardian.

Het is een gedigitaliseerde God en het hiernamaals is ingeruild voor het aardse bestaan. Het gaat niet meer om de hemel maar om de veiligheid van het nu. Wie veilig wil leven moet er mee instemmen dat hij of zij in de gaten wordt gehouden. Het wordt verkocht als: de anderen worden in de gaten gehouden. Maar omdat iedereen voor iedereen wel een ander is, worden we allemaal in de gaten gehouden. Behalve de staat zelf dan. Want zoals de staat alles van ons wil weten, zo mogen wij op dit gebied niets weten van de staat.

Net als bij het geloof wordt het voor zoete koek geslikt. Wie er niet in mee wil gaan is zondig, of zal dat wel willen zijn. En zondaren verdienen natuurlijk geen genade. “De overheid dat zijn wij met z’n allen, dus waarom zou je daar tegen zijn” , las ik op Twitter.

Als dat zo zou zijn dan was er natuurlijk geen Grondwet nodig. Die wet der wetten heeft immers maar een doel: de burger beschermen tegen de macht van de staat. Natuurlijk, we zijn een democratie, we kunnen controle uitoefenen over de overheid. Dat wil zeggen, in zekere zin. Want juist op een punt als dit laat de staat zich amper controleren. Een kleine club parlementariërs krijgt beperkte informatie. Wat ze er mee doen weet niemand want er mag niet over gepraat worden.

Als je niks te verbergen hebt, heb je ook niks te vrezen, luidt de dooddoener. Stel dat je op een dag ziet dat je overbuurman met een verrekijker bij je naar binnen staart. Heel de dag. Je gaat naar hem toe en vraagt wat hij doet. “Ik kijk of er iets of iemand is die je bedreigt. Ik doe er verder niks mee. Het is voor je eigen veiligheid.” Zou je de buurman z’n gang laten gaan? 

De overheid is niet veel betrouwbaarder dan je buurman. En van God zelf had je in de praktijk minder te vrezen.