Internationaal Strafhof moet dringend worden versterkt

Het Internationaal Strafhof moet worden versterkt. Tot die conclusie kwam ik na een werkbezoek vandaag aan het Strafhof in Den Haag. De geloofwaardigheid van dit belangrijke instituut komt ernstig in gevaar als er niet spoedig meer personele en financiële capaciteit voor het Strafhof beschikbaar komt. Het Strafhof zit aan de grens van zijn vermogen. Het zou een schande zijn als er straks wegens capaciteitsgebrek geen zaken meer in behandeling kunnen worden genomen.

Inmiddels zijn 122 landen aangesloten bij het Internationaal Strafhof en lopen er onderzoeken naar personen in acht landen. Ik sprak onder meer met vice-president Sanji Monageng, griffier Herman von Hebel en Fabio Rossi van het Bureau van de Aanklager. Uit de gesprekken is mij gebleken dat het succes van het Strafhof nu ook een bedreiging vormt. Met onderzoeken naar situaties in acht landen en evenveel vooronderzoeken in andere landen heeft het Strafhof dringend behoefte aan meer onderzoekers. Dat zijn er nu slechts circa zestig en dat is al te weinig. Het moment nadert dat het Strafhof ‘nee’ moet gaan verkopen wanneer een nieuwe zaak wordt aangebracht door een lidstaat of de Veiligheidsraad van de VN. Dat zou betekenen dat een genocide of misdaden tegen de menselijkheid onbestraft blijven. Dat is onverteerbaar.

In de gesprekken die ik voerde, werd ik ook geïnformeerd over problemen die door de Nederlandse regering worden veroorzaakt. Zo levert de voorgenomen sluiting van de gevangenis in Scheveningen een groot probleem op voor het Strafhof dat in 2015 van Den Haag naar Scheveningen verhuist. Nabijheid van een gevangenis is om veiligheidsredenen noodzakelijk. Verdachten zijn meestal voormalige hooggeplaatste figuren die over een gewelddadige achterban beschikken. Ook moeten ze veelvuldig in de rechtszaal van het Strafhof verschijnen. Zulke verdachten kun je niet dag in dag uit over een grote afstand vervoeren.  Niet alleen de gevangenis in Scheveningen wordt door de plannen van staatssecretaris Teeven met sluiting bedreigd; ook de bajes in Zoetermeer zou moeten sluiten. De dichtstbijzijnde gevangenis wordt dan Rotterdam. Het zou onverantwoord zijn om genocideplegers in de ochtend- en avondspits via de A13 van Rotterdam naar Den Haag te transporteren.

Een ander probleem betreft de komst van getuigen naar Nederland. Nederland is nauwelijks bereid om hen lang genoeg in ons land toe te laten als voor de procesgang noodzakelijk is. Niet zelden gaat het om getuigen die voor een lange periode beschikbaar moeten zijn. Dat kan zelfs oplopen van anderhalf tot twee jaar. De vrees van de IND dat deze getuigen massaal asiel gaan aanvragen in Nederland blijkt in de praktijk van de afgelopen jaren volkomen onterecht. Sterker nog.: het is niet eenmaal voorgekomen.

Het programmabudget van het Strafhof is beperkt. In 2013 bedraagt de begroting 115 miljoen euro. Hoewel het instituut door de VN is ingesteld, is het geen instituut van de VN omdat niet alle VN-lidstaten erbij zijn aangesloten. Het instituut wordt dus ook niet betaald uit de VN-begroting maar door de aangesloten lidstaten. Van de 122 lidstaten komen er 24 uit Afrika, 18 uit Azië, 18 uit Oost-Europa, 27 uit Latijns-Amerika en het Caraïbisch gebied en 25 uit West-Europa en Noord-Amerika. Omdat Nederland net als veel andere Europese en Aziatische landen tot de rijker leden behoren, vind ik dat ons land meer steun moet geven aan het Strafhof en mee moet werken aan praktische oplossingen om het werk van het Strafhof  ook in de toekomst goed mogelijk te maken. Dat is een extra reden om de gevangenis in Scheveningen niet te sluiten. Den Haag wil graag de juridische hoofdstad van de wereld zijn en dan hoort daar ook het sluitstuk bij en dat is de Scheveningse gevangenis.