Invoering versneld VWO is negeren essentie onderwijs

De eerste ervaringen zijn positief uitgevallen. De twee scholen die dit schooljaar begonnen met het aanbieden van een versneld vwo-traject, vervullen momenteel een voortrekkersrol met betrekking tot dit nieuwe onderwijsconcept. Excellente scholieren krijgen hierbij de mogelijkheid om hun vwo-diploma binnen vijf in plaats van zes jaar te behalen. Binnenkort zullen 24 scholen dit voorbeeld gaan volgen. Het is een concept dat geheel in het teken staat van het stimuleren van toptalent binnen het vwo. Op deze manier mogen de cognitief onderlegde toptalenten recht doen aan hun capaciteiten en mogelijk versneld aansluiten op een universitaire opleiding.

De invoering van het versnelde vwo past perfect in het enigszins ondergesneeuwde Plan van Aanpak Toptalenten 2014-2018, dat in het voorjaar van 2014 verscheen. Hierin beschrijft staatssecretaris Dekker  waarom elk kind de mogelijkheid moet krijgen om zijn talent(en) zo optimaal mogelijk te ontwikkelen. Hij streeft in zijn manifest van destijds naar een ambitieuze leercultuur en naar onderwijs dat uitdaagt. Een en ander werd geschreven aan de vooravond van de in allerijl ingevoerde Wet Passend Onderwijs (schooljaar 2014-2015). Het Passend Onderwijs heeft echter na anderhalf jaar nog niet opgebracht wat het zou moeten zijn. En het breed gedragen plan rondom het geven van onderwijs op maat kreeg eind 2015 plotseling een negatief advies van de Onderwijsraad. Iets wat staatssecretaris Dekker klakkeloos leek te accepteren, ondanks zijn eerdere enthousiasme omtrent het invoeren van maatwerk. Dit is inmiddels weer teruggedraaid. Hopelijk zal er in het nieuwe schooljaar definitief een einde komen aan dit autoritaire welles-nietes-spelletje op het gebied van maatwerk in het onderwijs.

Wanneer we vervolgens, na beschrijving van deze onzekerheden, teruggaan naar de leerling die het versnelde vwo mag volgen, lopen we als vanzelfsprekend aan tegen de druk die dit  met zich mee kan brengen. Een kind zal namelijk vanaf de basisschool het advies krijgen om een versneld vwo aan te kunnen. In incidentele gevallen zal er op de basisschool ook al een groep zijn overgeslagen. Een kind van elf jaar, hoe intelligent dan ook, kan zich echter nog geen voorstelling maken van hoe de toekomst op de middelbare school eruit zal zien, waarbij de eerste drie jaar in twee jaar zullen worden behandeld. Daarnaast zal deze leerling, bij een goed verloop, rond zijn zestiende of zeventiende jaar mogen inschrijven voor een universitaire opleiding. Iets wat de sociaal-emotionele kant van het verhaal niet ten goede hoeft te komen.

Resumerend is het dan ook een paradoxaal gegeven om slechts terug te vallen op de excellente vwo-leerling en deze te behoeden voor ongemotiveerdheid en mogelijk onderpresteren. Alle ingevoerde en vaak weer afgelaste onderwijsontwikkelingen ten spijt zorgen er nu voor dat vele andere talenten, op welk niveau of gebied dan ook, wederom met de neus op de feiten worden geduwd en zich wederom niet gezien voelen in het elitaire onderwijsgeheel. Het huidige onderwijs is door al deze politieke dwalingen en opgelegde onzekerheden nog verre van ‘passend’, ‘op maat’ of ‘excellent’ te noemen. Mijn verzoek aan de heer Dekker is dan ook om te stoppen met deze ‘topje-van-de-(onderw)ijsberg-politiek’ en met het oog op het onderwijs richting 2032 weer in te zetten op gelijke rechten en kansen en uitdagende mogelijkheden voor ieder kind. Van (excellente) vmbo’er tot (versnelde) vwo’er.

Deze tekst verscheen eerder in het Financieel Dagblad.