Is Angela Merkel David Camerons nieuwe 'anti-Brussel'-bondgenoot?

Angela Merkel zij aan zij met David Cameron in de strijd voor ‘minder Europa’. Dat beeld wordt in ieder geval in het Verenigd Koninkrijk gekoesterd nu ook de Duitse bondskanselier als lijsttrekker voor CDU/CSU in een interview de reikwijdte van Brussel ter discussie stelt.

“Moeten we in de toekomst nog bevoegdheden afstaan” , zei Merkel, of “kunnen we erover nadenken dat Brussel wat teruggeeft?” .

De opmerkingen zijn natuurlijk vooral bedoeld voor het groeiend euro-sceptisch electoraat in de Bondsrepubliek. Maar in eigen land haalden haar woorden amper het nieuws; aan de andere kant van de Noordzee zijn ze echter onthaald door de eilanders of ze op het continent in de machtige Duitsers eindelijk hun geestverwant hebben gevonden.

Zoals bekend speelt de regering-Cameron met het plan de Britse kiezer te vragen of het Verenigde Koninkrijk in de Europese Unie moet blijven. Dat referendum is niet voor vandaag of morgen. Er gaan een heleboel hindernissen aan vooraf wil het zover komen. Zo zal het pas plaatsvinden na de volgende verkiezingen, die dan uiteraard eerst een overwinning voor Cameron en de zijnen moeten hebben opgeleverd.

Schoolmelk In de tussentijd kijkt de regering naar de vraag of ‘Brussel’ in de voorbije tijd teveel macht heeft opgeslokt. Londen voert daarbij een zeer nauwkeurige exercitie uit, waarbij 36 beleidsterreinen onder de loep worden genomen. Per terrein wordt geanalyseerd of de Europese samenwerking wel of niet te ver is doorgeschoten.

De euro-kritische regering-Cameron bewandelt zo een veel zorgvuldigere weg dan Nederland. Minister Timmermans van Buitenlandse Zaken stuurde de Tweede Kamer onlangs een brief met daarin een opsomming van 54 ‘actiepunten’ , waarop de EU een stapje terug zou moeten doen. Het bleek dan te gaan om zaken als schoolmelk of het beheer van bossen. Het onderzoek beliep een paar weken en dat was voor het kabinet afdoende om te concluderen, dat de tijd van een ‘ever closer union’ voorbij was.

In Londen werken ze daarentegen niet met de Franse slag. Deze zomer zijn de resultaten gepubliceerd van het onderzoek naar 6 van de 36 beleidsterreinen. Het ging daarbij om voor de Britten zwaarwegende zaken als gezondheidszorg en de interne markt. En de conclusie is opmerkelijk: het machtsevenwicht tussen Brussel en Londen is ‘broadly appropiate’ (‘in grote lijnen gepast’).

Als het gaat om de Europese interne markt is de conclusie – mede onderschreven door het Britse bedrijfsleven – dat het ‘appreciable economic benefits’ (‘aanzienlijke economische voordelen’) heeft gebracht. De papierwinkel, die erbij hoort is vaak ‘burdensome’ (‘zwaar’), maar alles afwegend is de balans ‘positief’.

Witwas Dit eerste rapport was daardoor voor de Britse euro-criticasters een bittere teleurstelling. Die hadden gehoopt dat de onderzoeken volop munitie zouden opleveren om de ‘burcht Brussel’ te bestoken. De resultaten worden daarom door Conservatieve parlementsleden gebagatelliseerd en afgedaan als een ‘ Whitehall whitewash ‘, een witwasoperatie van het ministerie van Binnenlandse Zaken.

Diezelfde Conservatieven hebben nu dus hun hoop op Angela Merkel gevestigd, Europa’s machtigste vrouw, die eerder – ver voor de verkiezingscampagne – een vurig pleidooi hield voor juist meer politieke integratie van de lidstaten van de Europese Unie. Dat de woorden nu van Merkel vooral bedoeld zijn voor de eigen Bühne zien de Britse eurosceptici in al hun opwinding graag over het hoofd.

Dat neemt niet weg dat Merkel met haar opmerkingen over ‘minder Europa’ het debat daarover een flinke trap vooruit heeft gegeven. Het is nu eenmaal een ongeschreven wet, dat als Berlijn zich roert de andere Europese hoofdsteden niet aan de kant kunnen blijven. Nederland zeker niet.

Dat debat komt er dus. Mogelijk met een eerste aanzet al op de eerstvolgende Eurotop in oktober. Maar laat het niet gaan over ‘meer of minder’ Europa, maar vooral over een ‘beter’ Europa.