Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Is een black achievement month een goed idee?

  •  
30-06-2016
  •  
leestijd 3 minuten
  •  
207 keer bekeken
  •  
KONICA MINOLTA DIGITAL CAMERA

© cc-foto: Dennis Möllergren

Zoals het Noord-Amerikaanse voorbeeld laat zien is geschiedenisonderwijs niet per se een doeltreffend wapen
Het Nationaal Instituut voor Nederlands slavernijverleden en erfenis (NiNsee) heeft aangekondigd in oktober 2016 een ‘ Black Achievement Month’ te organiseren. In navolging van de Britse en Amerikaanse Black History Month probeert NiNsee zo invulling te geven aan het door de VN uitgeroepen decennium voor mensen van Afrikaanse afkomst. Het initiatief van NiNsee komt negentig jaar na de eerste Negro History Week in Amerika. Er worden inmiddels vraagtekens gezet bij de traditie. Is het wel een goed idee om er nu in Nederland (alsnog) mee te beginnen?
Onbezoldigd NiNsee-voorzitter Antoin Deul stelt dat de Black Achievement Month een maand moet worden waarin ‘zwarte cultuur, succes en diversiteit gevierd en onder de aandacht wordt gebracht’. De gevierde wapenfeiten kunnen zijn op het gebied van ‘educatie, wetenschap, kunst & cultuur, sport, gezondheidzorg, etc’. Het gaat er volgens Deul om dat de ‘bekende en onbekende helden’ op een schild worden gehesen.
19443996265_d9469beca4_o

© Keti Koti monument in Rotterdam. Foto: Francisco van Jole

Recent publiceerde Kenan van de Mieroop in het wetenschappelijke tijdschrift History & Theory een artikel over de Amerikaanse traditie van de Black History Month. De voorloper van de Black History Month was de Negro History Week die in 1926 door Carter G. Woodson voor het eerst werd georganiseerd. Het doel was ook toen al om met behulp van geschiedenisonderwijs bij te dragen aan zwarte emancipatie. Volgens Van de Mieroop zou het kunnen dat het historiserende karakter van deze week een averechts effect heeft in de Verenigde Staten. Sinds de verkiezing van president Obama wordt daar steeds vaker gesproken over de huidige tijd als een ‘ post-racial era ’, een tijdperk waarin ras er niet meer toe doet. Maar uit alles blijkt dat mensen in Noord-Amerika nog altijd raciaal gecategoriseerd en behandeld worden.
De nadruk in de Black History Month op de extreme en openlijke vorm van racisme in het verleden (tijdens de slavernij en de bij wet toegestane segregatie in de eeuw daarna) zou het idee kunnen geven dat er in het heden niets meer te verbeteren is. Zo openlijk en extreem als het toen was is het nu niet meer, zo is de gedachte. Op deze manier verdwijnt de urgentie van antiracisme in het heden uit beeld. Ook de nadruk op heldendom kan dit effect hebben. Geschiedenis wordt ‘monumentaal’ in plaats van ‘kritisch’ stelt Van de Mieroop in navolging van Nietsche’s bespiegelingen op het “nut” van geschiedenis. In tegenstelling tot de monumentale benadering is een kritische gebruik van het verleden het blootleggen van de historische onrechtmatigheden die ten grondslag liggen aan hedendaagse onrechtvaardigheid.
Opvallend aan de manier waarop de Nederlandse Black Achievement Month afwijkt van de Britse en Amerikaanse is dat de nadruk op geschiedenis ontbreekt. Dat is een andere insteek dan die NiNsee in de rest van het jaar kiest. Onder voorzitterschap van Deul lijkt juist meer dan in de afgelopen jaren de nadruk te liggen op het erkennen van de geschiedenis en het herstellen van historisch onrecht, de kritische benadering dus.
In Nederland staat het slavernijverleden sinds 2012 breder in de belangstelling. Arie Wilschut concludeerde recentelijk op basis van zijn onderzoek naar kennis van leraren-in-opleiding dat de slavernij onder de komende generaties geen verborgen verleden meer is. Maar zoals het Noord-Amerikaanse voorbeeld laat zien is geschiedenisonderwijs niet per se een doeltreffend wapen. Het historiseren van zowel racisme als antiracistisch heldendom kan juist een ongewenst ‘monumentaliserend’ effect hebben.
De keuze van NiNsee om te werken aan een achievement maand is wat dat betreft interessant. Vanessa Engelhart die de organisatie van de maand op zich heeft genomen heeft een brede opvatting van wat Black is. Ze heeft met dit voor ogen een divers redactieteam samengesteld. De nadruk ligt niet op de geschiedenis, maar op het geven van een positief en optimistisch zelfbeeld aan de Afrikaanse diaspora in Nederland. De opzet van de BAM blijkt dus een stuk vernuftiger dan het klakkeloos invoeren van een buitenlands model. Of de huidige opzet alsonog een monumentalisering tot gevolg heeft zal moeten blijken. Dat NiNsee een Achievement Month weet neer te zetten nog geen vier jaar nadat de overheid de steun voor het instituut introk toont de veerkracht van de betrokken gemeenschap en is daarmee hopelijk het eerste wapenfeit dat in oktober gevierd zal worden.
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.