Is maanziekte een mythe?

Ivan Wolffers schrijft elke dag een gezond weetje, gebaseerd op onderzoeken met merkwaardige en soms ongelofelijke uitkomsten. Door de weetjes van Wolffers leer je van alles over bijvoorbeeld verschillende ziektes, medicijngebruik en gezond afvallen, maar ook over de vaak komische verschillen tussen mannen en vrouwen.

Het is een gebruik om mensen die een beetje gek doen te verontschuldigen met de opmerking “nou ja, het is volle maan.” Het moet dan natuurlijk wel volle maan zijn. Het is lief dat onze samenleving zulke verklaringen heeft omdat je dan tenminste even niet zelf verantwoordelijk gesteld wordt voor je gekte. Aan die bescheiden bijdrage aan vermindering van ons schuldgevoel komt echter een einde door een onderzoek waarin werd gekeken naar verband tussen volle maan en psychologische problemen.

Tachtig procent van de verpleegkundigen en 64 procent van de artsen is er stellig van overtuigd dat er een verband bestaat. Hebben die het dan niet goed gezien?

Voor hun onderzoek beoordeelden deskundigen uit Montreal de gegevens die de eerste hulp tussen maart 2005 en april 2008 bezochten. Ze bekeken vooral de gegevens van 771 personen die met pijn op de borst kwamen zonder dat er een oorzaak voor werd gevonden. Onderzoek liet zien dat het om paniekaanvallen, stemmingsstoornissen en zelfmoordgedachten ging. Dat werd naast de kalender gelegd en tegen de verwachting in was er geen verband tussen dergelijke aandoeningen en het al of niet vol zijn van de maan.

De meeste samenlevingen zijn redelijk mild voor mensen die worstelen met hun geestelijke gezondheid. Ze worden ondanks hun gekte toch gezien als leden van de samenleving. Het ligt niet aan hen, maar er is een geest in je gekropen die verantwoordelijk is. In Sri Lanka (waar ik mijn proefschriftonderzoek deed naar gebruikspatronen van zorg) organiseert men een gezamenlijke ceremonie waarbij de geest wordt uitgebannen. Wetenschappelijk gezien natuurlijk onzin, maar menselijk gezien heel sympathiek. Mensen worden niet opgesloten en als na een jaar of langer de problemen terugkomen is er gewoon weer zo´n ceremonie. Of je eigen geest is juist verdwenen.

In Indonesië spreekt men dan van latah en mensen die dat hebben vertonen dwangmatige imitatiedrang. De sterren kunnen ook slecht staan waardoor je een beetje mal bent en daar kun je ook weinig aan doen. Of je ouders hebben je een verkeerde naam gegeven en daardoor is alles verklaarbaar. Nieuwe naam en het nog maar eens proberen, of het is volle maan en we hebben toch maanziekte.

Maar goed, dat lijkt voor de bezoekers aan dat ziekenhuis in Montreal dus verleden tijd. Het ligt daar niet meer aan de maan maar aan henzelf. En hier? Soms heb ik het gevoel dat we hier in Nederland al lang helemaal zelf verantwoordelijk voor alles zijn.

Zelfs als de tabaksindustrie je verleidt heeft te roken en je bent verslaafd geraakt. Zelfs als de misleidende op kinderen gerichte advertenties ze dik heeft gemaakt. Geen maan die je nog helpt en ook politici en verzekeraar vinden dat het eigen schuld dikke bult is.

Volg Ivan Wolffers ook op Twitter Het weetje van zondag nalezen: ADHD? Pfff, een slagveld aan meningen Het meest recente boek van Ivan Wolffers is: Gezond