Is zeuren over privacy op Facebook hypocriet?

Ben je hypocriet als je je zorgen maakt over wat Facebook met je gegevens doet? Volgens Volkskrant-columnist Johan Fretz wel. Want als je op Facebook zit dan heb je volgens hem eigenlijk geen recht van spreken over privacy.

Fretz fulmineert:

Je beklagen over privacy op Facebook: alsof je Remia gaat verwijten dat je dik wordt van frietsaus. Wat een aanstellerij. (…) Facebook is geen publieke ruimte, het is een product dat ons zogenaamd gratis wordt aangeboden. In ruil daarvoor geven we privacy op. Niet fraai, maar gelukkig ook niet verplicht. Als je echt zo’n idealist bent: richt dan een nieuw, beter sociaal netwerk op met meer privacy.

Fretz is kortom van de Niet Zeuren-beweging, een club die al snel vindt dat mensen zeuren als ze zich ergens over beklagen. Dat is op zich een begrijpelijke reactie. We denken allemaal wel eens ‘loop niet zo te zeiken’. Zeker als het ons goed gaat. Probeert er weer iemand je geluk te verbranden met gezeur over milieu, of privacy, of zoiets.

Het vervelende van zeurkousen is dat ze vaker gelijk hebben dan je zou wensen. Dat maakt het nog erger. Je moet je, om van het gezeur af te zijn, keren tegen iets waar je eigenlijk ook voor bent, of andersom. “Die mensen in die iPhone-fabriek, die zijn juist blij dat ze werk hebben.

Fretz lijkt met zijn bezwaar op het type dat vindt dat je zelf maar aan een beter alternatief moet werken als iets je niet bevalt. Dat past erg bij mensen die menen dat ze hun succes alleen aan zichzelf te danken hebben. Het klinkt ook goed, lekker ondernemend. In de praktijk loop je nog wel tegen wat obstakels op. Je kunt wel je eigen oliemaatschappij oprichten omdat het je niet bevalt wat Shell in Nigeria doet maar om die zo dominant te maken als de boosdoener zelf ben je al snel een mensenleven verder. Als het je al lukt. ‘Doe het dan zelf beter’ is daarmee een beetje het oude ‘Ga toch werken’ , de dooddoener waarmee passieven al decennia protesten wegwuiven.

Zou het lukken om een beter sociaal netwerk dan Facebook te maken? App.net is een poging met als leuze ‘Wij verkopen ons product, niet onze gebruikers’. Dat product is reclamevrij want het is de bedoeling dat je er voor gaat betalen. Of het een succes wordt, is nog verre van duidelijk. De betalingsbereidheid neemt weliswaar toe op internet maar alles wat het moet hebben van massa, zoals sociale netwerken, moet toch ook gratis toegankelijk zijn. Niets zo erg als een sociaal netwerk dat niemand kent, dat is een beetje als een kroeg waar je de enige klandizie bent. Op zaterdagavond.

App.net blijft bovendien een bedrijf. Als het groeit en net als Facebook een miljard gebruikers heeft, kan het zijn beleid wijzigen. Ja, dan kun je overstappen. Maar is dat ideaal? Ben je je hele geschiedenis kwijt.

Fretz stelt terloops ‘Facebook is geen publieke ruimte’. Dat roept de interessante vraag op wat dan precies wel publieke ruimte is op internet. Ik kon niks bedenken, behalve dan misschien ‘de verbinding’. Toen ik lang geleden voor het eerst over internet en de pioniers die het bevolkten schreef, noemde ik het ‘een nieuw werelddeel, een gebied dat nog van niemand is’. Bijna twintig jaar later is internet volledig geprivatiseerd. Als je je op internet begeeft ben je dan ook per definitie overgeleverd aan bedrijven. Daarom is het van het grootste belang dat er goede privacy-regels zijn en dat die gehandhaafd worden.

Overigens is de hele column een beetje een misser want de kwestie waar Fretz over schrijft is een hoax. In het weekend werd Facebook inderdaad overspoeld met een eindeloos gekopieerd bericht van mensen die meenden hun auteursrechten en privacy te kunnen claimen. Dat bericht is nergens op gebaseerd, het deed in juni ook al eens massaal de ronde. Maandag meldden nieuwssites duidelijk dat het een misleidende kettingbrief was maar toen had Fretz zijn column voor de volgende dag kennelijk al af. De cabaretier had inmiddels ook z’n Facebook-account afgesloten. Of liever gezegd: op stand by gezet. Want je gegevens verwijderen van Facebook gaat niet zo maar en is heel erg moeilijk. Naar een ander netwerk overstappen helpt daar niet tegen. Zeuren misschien wel.