Jammer dat Paul de Leeuw zich tegen Zwarte Piet keert

Paul de Leeuw is naar de film ’12 Years A Slave’ geweest. Hij raakte diep onder de indruk van het verhaal en van de martelingen die de hoofdpersoon moest ondergaan. Daarom is hij om in de kwestie Zwarte Piet, zo vertelde hij maandag bij De Wereld Draait Door. Pieten mogen blijven maar zij moeten veelkleurig zijn en – zei hij tussen de regels door – (liever) niet zwart.

Hiermee legt hij een rechtstreeks verband tussen de Nederlandse sinterklaastraditie en de slavernij. Hij is niet de enige. In de Verenigde Staten denkt men nogal snel dat iemand die, waar ook ter wereld, zijn gezicht om welke reden dan ook zwart maakt dat eigenlijk doet om mensen van Afrikaanse afkomst te bespotten en klein te houden. Elk ander verhaal wordt niet geaccepteerd zoals bijvoorbeeld blijkt uit de site www.blackface.com.  De opstellers gaan er in hun kritiek op etnocentristische wijze vanuit dat beeldtaal overal hetzelfde betekent als in de Verenigde Staten. Dit is niet het geval zoals iedereen weet die in India hakenkruisversieringen heeft gezien.

Bespotting van zwarte Afrikanen De gedachte dat Zwarte Piet en de Amerikaanse blackface één pot nat zijn is gebaseerd op deze manier van denken. Omdat hij zwart is, moet Piet wel een slaaf zijn en heeft zijn creatie slechts de bespotting van Afrikanen ten doel. Dat ligt anders. Al was het alleen maar omdat Zwarte Piet tot voor een aantal decennia reële macht uitoefende.

Hij kon stoute kinderen met de roe geven, ze afschepen met een zakje zout, ze zelfs in de zak doen. En in een grijs verleden krégen kinderen ook met de roe. En anders zagen ze er plaatjes van in sinterklaasboeken. Het is moeilijk voorstelbaar dat onze voorouders een slaaf zouden toestaan hun eigen kinderen te tuchtigen. Dus dát kunnen ze in ieder geval niet met Zwarte Piet bedoeld hebben. Er bestaat een hele literatuur en een stevige polemiek over de achtergronden van Zwarte Piet, maar daar hoeven we niet op in te gaan want Paul de Leeuw is in die discussie niet geïnteresseerd. Hij heeft een andere reden voor zijn ommezwaai: empathie.

Empathie Nederland moet uit empathie voor de nazaten van de slaven Zwarte Piet opgeven, als het ware om de zonden van de vaderen. Dat is een gevaarlijke redenering. Als je van (etnische) groeperingen mag vragen hun tradities op te geven, omdat anderen er door gekwetst worden of er om een of andere reden het kwaad in zien, dan zal dat beginsel breder worden toegepast. Zo zullen velen dan van moslima’s eisen dat zij uit empathie met anderen die er een symbool van onderdrukking in zien hun hoofddoek voortaan thuislaten.

Ook kan het wapen van de empathie zich tegen je keren. Hoeven immers tegenstanders van Zwarte Piet géén empathie op te brengen met de liefhebbers van die traditie? Hoeven zij niet in de oprechtheid te geloven van de Piet-fans als deze beweren dat hun feest niets met raciale toestanden te maken heeft?

Vergetelheid 12 Years A Slave is een indrukwekkend document. Als je iets wilt doen voor de slachtoffers van de transatlantische slavenhandel, dan is dat ervoor zorgen dat ze aan de vergetelheid worden ontrukt. Dat betekent: onderzoek, musea, officiële herdenkingen. Behoorlijk onderwijs. Houd daarop koers. Loop niet vast op de zandbanken van de Zwarte Piet discussie.

Beluister dit opiniestuk hier https://soundcloud.com/hanvanderhorst/piet-mp3

Paul de Leeuw schenkt alle Kamerleden een exemplaar van het boek ’12 Years A Slave’ waarop de film is gebaseerd. U krijgt van mij de link naar een boek dat relevanter is voor de Nederlandse situatie, de memoires van de Engelse officier John Stedmen, die naar Suriname werd gehaald om de boslandcreolen te bevechten.  Hij was verbijsterd door de toestanden die hij op de plantages  aantrof. Hier is een  oude Nederlandse vertaling: http://www.gutenberg.org/cache/epub/8100/pg8100.html

Dit is het Engelse origineel met de bekende (en schokkende) illustraties: https://archive.org/details/narrativeoffivey02sted