'Je ziet er niet echt Nederlands uit'

“I’m from The Netherlands and I live in Rotterdam”, antwoordde ik toen een stand-up comedian vroeg waar ik vandaan kwam, tijdens mijn bezoek aan New York een jaar geleden. “Are you the only brown person in Rotterdam?”, vroeg hij daarna verbaasd. Blijkbaar heeft de Rotterdamse diversiteit en urban energy de andere kant van de oceaan nog niet overal bereikt. Veel verrassender is dat ook de eigen decennialange diversiteit voor sommige Amerikanen iets is wat uit de lucht is komen vallen.

Toen Nina Davuluri afgelopen september werd uitgeroepen tot Miss America, waren het niet haar talent en schoonheid, maar de combinatie van schoonheid en controverse waardoor haar naam als een speer over social media vloog: de eerste Miss America van Indiase afkomst viel niet overal even goed. “This is Miss America, not Miss Foreign Country” is een voorbeeld van een tweet. Of wat te denken van “She’s not even American and she won miss America”? Anderen wilden deze tweets in banaliteit overtreffen en brachten haar naam zelfs in verband met terrorisme en 9/11. Gelukkig waren er ook genoeg andere geluiden: “Its amazing that Nina Davuluri was crowned Miss America. THIS is the american story.”

Verwondering In ons land zou dit op het gebied van schoonheid niet snel gebeuren. We hebben in de loop der jaren al een Miss Nederland van Marokkaanse, Turkse, Surinaams-Hindoestaanse en Kaapverdische afkomst gehad (kanttekening: deze verkiezingen zijn lang niet zo groot als in Amerika). Als het gaat om andere representatieve en vertegenwoordigende functies is het problematischer, denk bijvoorbeeld aan discussies rondom prominente politici als Aboutaleb en Albayrak van Marokkaanse en Turkse afkomst. Maar ook op andere niveaus kan het tot verwondering leiden.

Afgelopen zomer belandde ik weer in New York, na geselecteerd te zijn voor deelname aan de United Nations Alliance Of Civilizations Education First (UNAOC-EF) Summer School. Iedere deelnemer vertegenwoordigde hierbij zijn of haar land. Uiteraard nam ik bij het bezoek aan de United Nations een foto bij de zetel van Nederland. Reacties op deze foto liepen uiteen van blij verrast, verwonderd, tot oprecht verbaasd. “Je ziet er niet echt Nederlands uit” of “Bijzonder dat juist jij Nederland hebt vertegenwoordigd.”

Gelaagde identiteit Geboren en getogen zijn in Nederland, met ouders uit Suriname en voorouders uit India, heeft ervoor gezorgd dat ik een gelaagde identiteit heb, met invloeden uit drie totaal verschillende continenten. Mijn Hindoestaanse achtergrond is onderdeel van mijn identiteit, mijn invulling van het Nederlander zijn (of een wereldburger), net zoals je ook Brabantse Nederlanders, Friese Nederlanders en Rotterdamse Nederlanders hebt.

Het maakt mij er volgens mij niet minder Nederlands om. Net zoals Nina Davuluri geboren en getogen in Amerika, met Indiase roots, minder Amerikaans zou zijn door haar geschiedenis (vooral niet omdat juist Amerika het land der immigranten is!). Het betekent simpelweg dat haar verhaal een andere is dan die van Amerikanen die daar wat generaties langer wonen.

Het heden zijn Dit is geen nieuwe plotselinge ontwikkeling. Mensen met gelaagde identiteiten als gevolg van migratiepatronen vormen de toekomst, als ze niet al het heden zijn. Op (inter)nationale podia zie je er tegenwoordig genoeg voorbeelden van. En niet alleen in Amerika en Nederland. Zo zie je geboren en getogen Noorse jongeren met roots in Pakistan, die uitkomen voor hun universiteit in Oslo. Hoogopgeleide vrouwen die op conferenties spreken namens Australië, daar ook getogen zijn en roots en familie in Hong Kong hebben. Daarnaast zijn er de verbindingen die mensen zelf leggen: Braziliaanse social entrepreneurs die wonen en werken in India, Spaanse activisten die wonen en werken in Jemen, en ga zo maar door. Trotse (en kritische) burgers in hun eigen land waar ze zich thuis voelen en zich tegelijkertijd gemakkelijk bewegend op een globaal, multicultureel podium. Een podium waarop (etnische) grenzen soms vervagen en global citizenship ontstaat.

Het is de wereld van nu: jongeren die vanzelfsprekend balanceren tussen hun roots die over de grens kunnen liggen en medevormend zijn voor hun identiteit – net zoals het land waarin ze wonen – maar ook de reizen die ze maken. De hele wereld kan een speelveld zijn als je daarvoor kiest: internationale vriendschappen, inspiratiebronnen vanuit andere continenten, global denken en handelen. En bovenal een wereld waarin het feit dat Nina Davuluri nu Miss America is, geen uitzondering is, maar eigenlijk allang doodnormaal zou moeten zijn.