'Jet steekt haar middelvinger op'

Terwijl minister Bussemaker afgelopen voorjaar nog haar steun uitsprak voor de protesten in het Maagdenhuis, bleef daar vorige week niets van over. In een interview dat op 2 september in Folia verscheen zegt ze ‘niets te hebben aangepast’ vanwege de protesten. Gekozen bestuurders? Geen sprake van, er spelen tenslotte ‘heel ingewikkelde processen’. De instellingen zouden zelfs ‘om zeep gebracht worden’. En die protesten in het Maagdenhuis vonden ‘in een groot deel van het land helemaal geen weerklank’.

‘Alle mooie woorden ten tijde van de actie waren blijkbaar slechts voor de bühne’

Deze enorme draai legt Bussemakers bestuurlijke arrogantie genadeloos bloot. Het is in feite een dikke middelvinger naar de studenten en docenten die afgelopen voorjaar in opstand kwamen tegen het gebrek aan inspraak en het doorgeslagen rendementsdenken. Alle mooie woorden ten tijde van de actie waren blijkbaar slechts voor de bühne. Nu de mediastorm is gaan liggen, stelt zij zich op als de iron lady van het onderwijs, doof voor elke kritiek. De PvdA-minister ontpopt zich als de ultieme representant van het old boys network, niet toevallig de kaste waar zij zelf uit voortkomt.

Topdownbestuur Deze provocatie van de onderwijsminister schept wel duidelijkheid. Wie verandering wil, hoeft niets van Bussemaker te verwachten. Zij consolideert de status quo van oppermachtige bestuurders. Voor de vorm lanceert ze een wetsvoorstel met enkele cosmetische aanpassingen. Hier en daar worden de rechten van de medezeggenschapsraad wat opgerekt. Het werven van bestuurders gaat plaatsvinden op basis van ‘openbare profielschetsen’. Maar dat verandert niets aan de bestaande machtsverhoudingen. Verkiezingen van bestuurders komen er niet, het blijft de schimmige raad van toezicht die het bestuur benoemt en controleert.

De minister houdt dus vast aan het omstreden topdownbestuur. Ook het doorgeslagen rendementsdenken blijft onaangetast. Zo plaatst Bussemaker zich in een lange traditie van PvdA-bewindslieden die getracht hebben het Nederlandse onderwijs aan gort te schieten. PvdA-minister Jo Ritzen verbande de democratie uit de universiteiten, waarna ze zijn verworden tot technocratisch bestuurde diplomafabrieken. Bussemaker omarmt die lijn alsof er de afgelopen tijd niets is gebeurd.

‘Met haar kille afwijzing van inspraak voor studenten toont Jet Bussemaker haar ware gezicht: dat van een antidemocratische regent.’

Volstrekt ongeloofwaardig Haar strategie is echter gedoemd te falen. De kritiek van de actievoerders wordt breed gedeeld, zowel binnen als buiten de universiteit. Het eenzijdige rendementsdenken en het gebrek aan inspraak zijn niet meer van deze tijd. Op veel meer plaatsen – denk aan de zorg, huisvesting en het bedrijfsleven – zijn mensen klaar met autoritair bestuur en een kille afrekencultuur. Doodzonde dat Bussemaker dat niet ziet. Niet voor niets gaf PvdA-partijvoorzitter Hans Spekman haar een tik op de vingers in de Volkskrant van 5 september: ‘Jet gaat te veel mee in dat rendementsdenken, ze zit in het kabinet te veel aan de kant van de VVD. Als ze geen wending maakt, moet onze fractie haar corrigeren vanuit de Tweede Kamer.’ Dat laatste wekt verwachtingen. Want het zou inderdaad volstrekt ongeloofwaardig zijn als de PvdA (die partij van de verheffing, weet u nog?) het elitaire VVD-beleid van Bussemaker ongestraft zou toestaan.

Antidemocratisch De SP staat zij aan zij met hen die de strijd aangaan met het oude topdownbestuur. In onze nota Op naar De Nieuwe Universiteit doen we voorstellen die wél recht doen aan de protesten van afgelopen voorjaar. Ze zijn dan ook tot stand gekomen in nauw overleg met de studenten en docenten. We maken een eind aan het old boys network door middel van democratische verkiezingen van het bestuur. De medezeggenschapsraad neemt de taken van de raad van toezicht over.

We geven studenten en docenten volledig instemmingsrecht op alle belangrijke besluiten. We stoppen met perverse financiële prikkels en maken een eind aan megalomane vastgoedprojecten. We zorgen voor hoogwaardig onderwijs en onafhankelijk onderzoek.

Met haar kille afwijzing van inspraak voor studenten toont Jet Bussemaker haar ware gezicht: dat van een antidemocratische regent. Want als je zegt dat de universiteit ‘om zeep wordt geholpen’ als studenten het bestuur kiezen, kun je net zo goed ophouden met Tweede Kamerverkiezingen. Als het besturen van een universiteit al ‘te ingewikkeld’ is, dan geldt dat toch des te meer voor het landsbestuur? Dus Jet Bussemaker, geef toe dat u klaar bent met de democratie. Dat zou eerlijk zijn, maar het maakt ook duidelijk dat deze minister volstrekt ongeschikt is. Het wordt hoog tijd voor een minister die naast studenten en docenten gaat staan, in plaats van op hen af te geven.