Jim Carrey bestaat niet, leve Jim Carrey

Een tijdje terug ging er een clipje rond op Twitter van Jim Carrey. Hij werd geïnterviewd op de rode loper bij een evenement van een of ander modeblad. Carrey was volgens mij helemaal niet uitgenodigd, maar had gewoon zelf besloten om te gaan. Waarom, vroeg de verslaggever. Omdat ik zin had in het meest betekenisloze dat ik maar kon bedenken, antwoordde Carrey. Daarna stak hij nog een monoloog af over zin en onzin en toen de verslaggever graag nog iets persoonlijks wilde horen, weigerde Carrey door simpelweg te zeggen: ‘There is no me.’

Daarna zag of las (dat weet ik niet meer precies) ik nog iets over Carrey en hoe hij geen zin meer heeft in Hollywood en tegenwoordig schilderijen maakt. Het waren geen heel bijzondere schilderijen. Of nou ja, wel in de zin dat hij er volgens mij wel z’n hart en ziel in legt, maar verder was het niet heel spectaculair. Een beetje het niveau van de schilderijen van George W. Bush, maar dan met wat meer kleur. Ik probeerde te bedenken wat de laatste film was die ik met Jim Carrey had gezien. Waarschijnlijk was dat Batman Forever, waarin hij The Riddler speelde.

Ongemakkelijk Ik heb Jim Carrey nooit een goede acteur gevonden, wel een grappige, zoals in Ace Ventura, Dumb & Dumber of The Mask. Tot ik jaren geleden Man on the Moon zag. Een film over het leven van Andy Kaufman, die ik dan weer helemaal niet kende. Man on the Moon vond ik een hele mooie film, met heel sterk acteerwerk van Carrey, maar ook een ongemakkelijke. Ik kon alleen nooit echt een vinger leggen op dat wat het zo ongemakkelijk maakte. Tot ik deze week Jim & Andy zag op Netflix, een documentaire over Man on the Moon met daarin opnamen achter de schermen van de film.

Om een levensechte vertolking van Kaufman te geven, vond Carrey het nodig in de huid van Kaufman te kruipen en daar gedurende het hele opnameproces in te blijven. Hij werd Andy Kaufman en bleef dat 24 uur per dag, maandenlang, tot aan de allerlaatste draaidag. De echte Andy Kaufman was – behalve een begenadigd komiek – een lul en dus werd Carrey, op dat moment de grootste naam in Hollywood, dat ook. Carrey, op dat moment de grootste ster van Hollywood, verdween, bestond niet meer, en daarvoor in de plaats kwamen Kaufman en diens alter ego Tony Clifton. Hij werd zo levensecht Kaufman, dat zelfs diens familieleden en co-acteurs die zichzelf speelden op een gegeven moment het idee hadden dat ze de echte Kaufman even terug hadden.

Choqueren In de documentaire is te zien hoe bizar en extreem ongemakkelijk het complete productieproces van de film was voor iedereen die eraan meewerkte. Dat ongemak, wat blijkbaar ook altijd rond Kaufman zelf hing, spat van het scherm wanneer je Man on the Moon kijkt. Andy Kaufman genoot ervan dat hij mensen steeds weer wist te choqueren, genoot van de irritatie en soms zelfs walging die hij bij veel mensen opriep. Voor Carrey was het bevrijdend om exact die rol over te nemen op een punt dat hij door Hollywood zo’n beetje heilig was verklaard. Dat blijkt ook wel uit het feit dat de behind the scenes beelden destijds niet naar buiten mochten komen van de filmstudio, omdat de wereld niet mocht weten/denken dat hun geliefde Jim Carrey eigenlijk een lul was.

In de docu wordt aan Carrey gevraagd of zijn leven er anders uit had gezien zonder Man on the Moon. Hij antwoordt bevestigend, immers, de keuzes die we maken bepalen wie we zijn of worden. Hoewel, keuzes, hij gelooft niet in vrije wil. Als voorbeeld daarvan noemt hij het nemen van een slok thee en stelt de vraag: neem ik die slok omdat ik dat wil, of omdat ik dorst heb? En in het geval van dat laatste, kan je dan nog wel spreken van vrije wil? Ook het spelen van Andy Kaufman was volgens Carrey geen kwestie van een keuze. Hij zegt dat Andy Kaufman vanuit het hiernamaals bezit nam van Carrey om nog één laatste kunstje te verrichten.

Dat lijkt me pertinente onzin. Carrey koos ervoor om uit het geforceerde keurslijf van Hollywood te stappen waarin de echte Carrey steeds verder afbrokkelde net zo lang tot er alleen nog een gekunstelde versie bestond. Sinds Carrey in de huid van Kaufman mocht kruipen en heeft ervaren hoe bevrijdend het is om volkomen lak te hebben aan wat iedereen denkt of vindt dat je moet doen, was er geen weg meer terug. Door Jim Carrey af te schudden werd hij Jim Carrey, alleen niet de versie die filmstudio’s graag aan hun publiek voorschotelen. ‘There is no me,’ zei Carrey. Juist wel, alleen behoort deze Jim Carrey alleen nog aan hemzelf toe.