Joram van Klaveren begrijpt niets van Wilders' populisme

De sultans van het Ottomaanse rijk moesten altijd beducht zijn voor samenzweringen. Dat is het lot van elke alleenheerser. Ook Wilders merkt dat. Regelmatig breken er in zijn achterban opstandjes uit. Tot nog toe is de sultan van de PVV er steeds in geslaagd zijn positie te behouden door “verraders” te elimineren voordat zij zelf konden toeslaan.

Maar met Joram van Klaveren is het, als we de NRC mogen geloven, anders gegaan. Toen Wilders merkte dat dit in brede kring ‘veelbelovend geachte Kamerlid de domeinnaam ‘Rechts Nederland’ had gedeponeerd en wel voor zichzelf, haalde hij hem dichter naar zich toe. Nu speelt Van Klaveren een grote rol bij de selectie van PVV-kandidaten voor het Europese Parlement. Dat deden de sultans vroeger ook: potentiële concurrenten dichter naar zich toe halen zodat zij zich konden koesteren in de zon van de leider, terwijl ze zo ook beter in de gaten gehouden konden worden.

Wie de sultan uit de weg wil ruimen, doet dat natuurlijk uit persoonlijke ambitie maar je hebt om aanhangers te vinden wel inhoudelijke argumenten nodig: de sultan is zichzelf niet meer. Hij drinkt de hele dag wijn en drijft de spot met het ware geloof. Hij is te zwak. Hij is niet doortastend genoeg. Hij is op een dwaalspoor. Noem maar op.

Ook Joram van Klaveren had zulke argumenten: Wilders was te progressief geworden. Met zijn gehamer op het behoud van de WW en de ouderenzorg verried hij het rechtse imago van de populistische revolutie. Van Klaveren wil juist paal en perk stellen aan het gratis geld: de mensen moeten leren om hun eigen broek op te houden. Zij moeten hun eigen verantwoordelijkheid nemen en die niet afschuiven op de staat.

Hier heeft de samenzweerder een kapitale fout gemaakt en het is maar goed dat hij zich tijdig door Wilders heeft laten paaien want met dat Rechtse Nederland van hem was het nooit wat geworden. Een paar zeteltjes hadden er wel ingezeten maar een sleutelpositie in de Nederlandse politiek nooit of te nimmer.

Dat komt doordat het populisme zoals Wilders dat uitdraagt, in essentie een collectivistisch karakter draagt. Hij wil de zuiverheid van het volk beschermen tegen besmetting van buitenaf door de islam, door vreemdelingen met andere talen en gewoontes tegen wetten en regels uit Brussel. Dat valt niet te combineren met een ideologie die burgers als individuen ziet met de plicht om het zelfstandig te rooien in de maatschappij. Het volk is immers een gemeenschap. De leden houden elkaar vast.

Hoor maar eens hoe PVV’ers afgeven op de bijstand: daar maken Turken en Marokkanen goeie sier mee terwijl Nederlanders zich het schompes moeten werken. Ook zeggen zij: laten wij eerst voor onze bejaarden zorgen in plaats van al die miljarden te plempen in de bodemloze put van Griekenland. De PVV-stemmer wil een Nederlands Nederland waarin Nederlanders voor elkaar zorgen. Gratis geld is alleen fout als het naar vreemden gaat. Ik weet dat ik hierover gesodemieter krijg maar ik schrijf het toch op: ook Hitler begreep dit en hij liet voor de Duitse arbeiders cruiseschepen bouwen.

Het sociale gezicht, maar alleen voor wie de juiste achternamen draagt, is dan ook een essentieel onderdeel van het populistische gedachtegoed. Dat heeft Wilders – die ooit min of meer een aanhanger was van Ayn Rand met haar afkeer van de verzorgingsstaat – goed geleerd. Joram van Klaveren is zover nog niet. Misschien komt hij er nog wel achter. De sultan heeft hem tenslotte in zijn meest liefdevolle omknelling genomen. Hij heeft hem (nog) niet laten onthoofden. Van Klaveren krijgt tijd om tot bezinning te komen.

Beluister dit opiniestuk hier en volg Han van der Horst op Twitter