Kan echte liefde bestaan tussen mens en techniek?

Met het werk van Spike Jonze (Being John Malkovich, Adaptation) heb ik een haat/liefde verhouding. Ondanks alle bewondering voor zijn originaliteit en visuele talent, sluimert er door zijn films ook dat irritante en opdringerige kijk-mij-eens-alternatief-zijn. Is het anders bij Her, een science fiction film over een man die verliefd wordt op zijn mobiel?

De eerste signalen beloven niet veel goeds. Joaquin Phoenix speelt de hoofdrol met de belachelijke naam Theodore Twomble, compleet met stomme snor, die werkt bij een bedrijf dat met computers handgeschreven brieven schrijft voor mensen die zichzelf niet kunnen uitdrukken. Het statement over valse intimiteit is overduidelijk.

Eigen persoonlijkheid Na zijn echtscheiding heeft Theodore zelf moeite met contact. Hij download een revolutionair Artificial Inteligence operating system – met de naam Samantha en de stem van Scarlett Johansson – die al snel haar eigen persoonlijkheid, humor en creativiteit ontwikkelt. Theodore wordt verliefd op haar en zij op hem.

Ik was verrast over hoe goed ik Her vond. De film ziet er prachtig uit met lyrisch camerawerk door Hoyte van Hoytema en locaties in Los Angels en Shanghai, die futuristisch en echt zijn tegelijk. De grappen zijn regelmatig hilarisch. Maar het is bovenal wonderlijk hoe schrijver-regisseur Jonze er in slaagt zoveel tederheid te leggen in de scènes met Theodore en Samantha, die in zekere zin het stramien volgen van de romantische komedie.

Digitaal contact De onderliggende spanning ligt bij de vraag of Samantha’s gevoelens echt zijn of het resultaat van programmering. Hiermee haakt Her slim in op de tijden, waarin veel menselijke relaties verlopen via digitaal contact. Het aardige is dat de toon van de film hierover optimistisch is in de plaats van modieus cynisch. Als dat wat wordt gevoeld echt is, dan is het echt, ongeacht de fysieke werkelijkheid. Ik ken mensen die tranen met tuiten hebben gehuild bij het eind van Her. Zover ging het niet bij mij. Misschien kwam dat omdat het uitgangspunt het nodig maakt dat de afwikkeling moet worden uitgelegd in de plaats van getoond. Misschien komt het omdat het slot wat uit de lucht komt vallen. Misschien komt het gewoon omdat de film iets te lang is.

Tenslotte moet worden opgemerkt dat het idee van de liefde tussen mens en techniek eerder te zien was in films als Blade Runner, Weird Science en recentelijk Robot & Frank, en dus niet zo origineel is als wordt beweerd. Maar geen enkel idee is origineel. Het is de uitwerking die telt, en die van Her maakt de film de moeite waard.

Bart Juttmann, bekend van de webserie Ideale Liefde, bespreekt op Joop wekelijks een film. Volg Bart ook  op Twitter