Kloof arm en rijk niet dieper, wel breder

Misschien moet je het zelf hebben ervaren om het te zien. De schaamte van het niet rond kunnen komen. De frustratie bij ouders die het beste willen voor hun kind, maar hen dat niet altijd kunnen geven. De energie die het dag in dag uit kost de eindjes aan elkaar te knopen en de trots wanneer dit lukt.

Ik ben opgegroeid in een arm maar warm nest. Mijn vader is jong gestorven, gewoon pech. Mijn moeder stond er alleen voor met vier jonge kinderen. Er was de wil om vooruit te komen en de trots om geen gebruik te maken van de bedeling. Zij wilde dat haar kinderen de kansen kregen die zij vroeger had moeten missen. Wij moesten kunnen meedoen en ons verder ontwikkelen.

Er waren altijd boeken in huis en ik mocht op een sportclub. Met voetballen maakte ik vrienden en had plezier. Met judo kon ik mijn boosheid beteugelen. Tennissen mocht ik niet; ik kwam niet door de ballotage. De kloof tussen arm en rijk in Nederland wordt dus niet alleen bepaald door de hoeveelheid geld die er in huis is. De kloof hangt ook af van de eigen vechtlust, de omgeving en het gedrag aan de top.

Breder

De afgelopen jaren is de kloof niet dieper geworden, wel breder. Niet dieper, omdat uitkeringen op peil zijn gebleven en de werkloosheid laag en niet uitzichtloos was. Wel breder, omdat de wereld ingewikkelder is geworden, mensen grip verliezen en tegelijkertijd zien dat mensen aan de top bij banken, ziekenhuizen en woningbouwcoöperaties overal mee wegkomen.

Ik vrees met grote vrezen dat de kloof zich nu ook verder zal verdiepen. Dit kabinet voert een toets in waardoor kinderen hun ouders moeten onderhouden: een principiële breuk in de sociale zekerheid. De doelstelling om kinderen van ouders met minder geld te laten sporten wordt geschrapt. Daarnaast vraagt dit kabinet van mensen met een riant salaris nu 15 euro extra belasting, maar verlaagt de bijstand de komende jaren met 2000 euro.

Schaamlap

Er is een verhullende schaamlap in de Miljoenennota opgenomen: er komt €50 miljoen bijzondere bijstand extra beschikbaar. Een voorbeeld van stiekem 100 euro afpakken om er vervolgens met veel bombarie één euro van terug te geven.

Iedere kloof kan overbrugd worden, als de wil er maar is. Dat begint bij degene die het aan gaat, maar ook bij de overheid en de samenleving als geheel. Een overheid moet mensen met pech niet door de bodem laten zakken en zorgen voor goed onderwijs. Opleiding speelt een sleutelrol bij het je ontworstelen aan de armoede.

De overheid moet streng optreden tegen fraude en misbruik bij uitkeringen, maar ook tegen wangedrag aan de top. De samenleving moet niet zo snel mensen buiten sluiten. De top moet niet altijd halen waar ze volgens eigen zeggen ‘recht’ op heeft. Ik dank de kansen die ik kreeg aan mijn moeder, maar ook aan een overheid die het mogelijk maakte dat kinderen zich verder konden ontwikkelen. De kinderen van nu verdienen dezelfde steun van ouders, overheid en samenleving. Samen werkt beter.

Dit artikel is eerder verschenen in Trouw