Koerswijzing nodig om hongercrisis op te lossen

Nieuwe cijfers van de VN tonen aan dat in 2020 door Covid-19 er tussen 83 en 132 miljoen extra mensen door de hongercrisis getroffen worden bovenop de 2 miljard die onvoldoende of geen toegang hebben tot voedzaam voedsel. Deze hongercrisis komt niet uit de lucht vallen. De coronacrisis heeft een desastreus effect en legt de zwakke schakels van de wereldwijde economie en voedselsystemen bloot. De oplossing voor deze hongercrisis vraagt om een drastische koerswijzing en een overstap naar duurzame alternatieven, waaronder agro-ecologie.

Door de coronacrisis zijn veel globale productketens in elkaar gestort waardoor veel lage lonen arbeiders hun toch al geringe inkomen zijn kwijt geraakt. Ook is de informele sector in veel landen hard geraakt, bijvoorbeeld door het sluiten van lokale voedselmarkten. Boerinnen worden hierdoor onevenredig hard getroffen. Zij verliezen hun inkomen omdat ze geen voedsel meer op markten kunnen verkopen, onbetaalde zorgtaken nemen toe en door alle stress stijgt het geweld tegen vrouwen.

In de jaren voorafgaande aan de coronacrisis nam honger en ondervoeding al gestaag toe. Internationaal beleid lijkt verkeerd en ontoereikend en door de klimaatcrisis en vele conflicten die daar nog eens bovenop komen, worden steeds meer mensen getroffen door honger en ondervoeding. De coronacrisis lijkt hen nu de genadeklap te brengen.

In de context van Covid19-impact op de voedselcrisis in Afrika wordt er soms opgeroepen om de successen van het EU-landbouwbeleid en voedselsoevereiniteit in Europa navolging te geven om zo ook honger en ondervoeding in Afrika op te lossen. Deze oproep negeert echter volledig de belangrijkste factoren van de “successen in Europa” en gerelateerde structurele grondoorzaken van honger in Afrika en is niet de oplossing voor deze hongercrisis.

De EU heeft vanaf het begin de eigen boeren zwaar gesubsidieerd, terwijl westerse mogendheden via hun invloed op instituties zoals de Wereldbank juist restricties hebben opgelegd voor de steun aan lokale voedselproducenten in Afrika. Dit heeft gezorgd voor oneerlijke competitie op de wereldmarkt.  Afrikaanse landen werden daarentegen wel aangespoord om de productie van landbouwgrondstoffen voor de export op te voeren. Dit zou de benodigde internationale valuta moeten opleveren, maar werkte de ondermijning van de lokale voedselsystemen nog verder in de hand.

Ook wordt de macht van landbouw multinationals niet onderkend en hoe deze het opbloeien van agro-ecologie en lokale voedselsystemen zowel hier als in Afrika in de weg staan. Zij hebben de patentrechten en monopolies op zaaizaden en leggen de nadruk op hun winstbelangen uit internationale handel, de import van landbouwgrondstoffen uit het Globale zuiden en export van verwerkte producten daarnaartoe. Hierdoor wordt de lokale voedselzekerheid ondermijnd.

Agro-ecologie is een belangrijke oplossing voor het tegengaan van de onevenredige macht van het grootbedrijf, honger en ondervoeding, maar ook voor het aanpassen aan en tegengaan van de klimaatcrisis en het bieden van weerstand aan de gevolgen van de coronacrisis.

Agro-ecologie is meer dan natuurlijke duurzame landbouw alleen. Het staat voor een geheel van inclusieve, duurzame landbouw- en voedselsystemen gebaseerd op ecologische, economische, sociale en feministische principes, en is bewezen effectief.

Voor het tegengaan van honger is het cruciaal om de lokale voedselsystemen in Afrika te steunen. ActionAid roept Nederland en de EU in dit licht op om agro-ecologie te promoten voor landen in het Globale Zuiden én te zorgen dat er in de EU zelf de omslag gemaakt wordt naar agro-ecologie. Dit zal niet alleen de duurzame landbouw en gezond voedsel in Europa bevorderen maar zorgt ook dat het ondermijnen van de lokale voedsellandbouw en de voetafdruk op het milieu in het Globale Zuiden afnemen. Zo worden voedselsystemen meer crisisbestendig en kan honger in Afrika en andere landen in de toekomst voorkomen worden.