'Kom maar hier' versus 'rot maar op'

Waarom reizen jongeren af naar Syrië om daar te strijden voor een megalomane sekteleider die zijn eigen staat wil oprichten? Die vraag hield de gemoederen van de opiniemakers het afgelopen jaar nogal bezig. Volgens de een kwam het door de kansloosheid, volgens de ander door de verderfelijkheid van de religie en volgens weer anderen door de zucht naar roem en eer. En er zijn er natuurlijk ook die het wijten aan de eeuwige maatschappelijke aandoening: integratie. Het is een eindeloos in cirkels draaiend debat.

Vandaag kwam de Volkskrant met het antwoord en dat luidt eigenlijk net zo voor de hand liggend als je zelf had kunnen bedenken: de jongeren worden jihad-strijder omdat er een steekje aan ze los zit. Zestig procent heeft psychische problemen, twintig procent is zelfs helemaal van het padje. Het zijn mensen die ziek zijn in hun hoofd. Ernstig ziek.

Die wetenschap zet de ‘rot op’-uitspraak van de Rotterdamse burgemeester Aboutaleb toch in een ander daglicht. Nou moet daarbij aangetekend worden dat Aboutaleb een heleboel voorwaarden aan zijn ‘rot op’-advies koppelde. Hij richtte zich niet tot iedere jihad-toerist maar tot de volwassen personen die na rijp en bewust beraad tot de conclusie komen dat ze vrijheid en democratie verkeerde ideeën vinden. Die moeten maar oprotten. Naar nu blijkt is dat een minderheid van de jihad-reizigers, misschien zelfs een heel kleine minderheid.

Radeloos In het oorverdovende applaus dat Aboutaleb oogstte met de uitspraak gingen zijn nuances verloren. Wat nagalmde was ‘rot op’, een kreet die door veel mensen wel erg gretig werd omarmd. Premier Rutte ging in zijn poging stemmen te vergaren nog een stapje verder dan Aboutaleb. De premier van alle Nederlanders liet zich verleiden tot de uitspraak dat hij liever heeft dat Nederlandse jihadstrijders sneuvelen dan terugkeren. Alsof hun radeloze ouders niet al voldoende voor hun kiezen hebben gekregen. 

Met de kennis van nu, dat het gaat om geesteszieken, is het ‘rot op’ toch ineens als roepen ‘spring dan’ tegen een wanhopige die in het venster van een hoog gebouw staat. De verleiding om het te roepen is er kennelijk, maar je moet deze wel onderdrukken als je een beetje beschaafd mens wil zijn.

Misschien is het tijd om de boodschap van Aboutaleb weer eens in zijn geheel te beschouwen. Neem zijn beroemde toespraak bij het beeld van Zadkine , de dag na de aanslagen in Parijs. 

Het slechtste wat we nu kunnen doen is voldoen aan de verwachting van die terroristen: dat we haat en wraakgevoelens tussen bevolkingsgroepen toelaten in onze harten. Dat we muren gaan optrekken in onze samenleving. Dat mogen we nóóit doen. Nu niet en in de toekomst niet. Daarom roep ik iedereen op om onze tolerante WIJ-samenleving te verdedigen. Om met mij voor te gaan in de strijd. Niet verdeeld, maar samen. Niet met wapens, maar met woorden. Niet met haat, maar met liefde.

De wij-samenleving waar Aboutaleb in zijn speech een aantal malen naar verwees, die op oorverdovend applaus werd onthaald door de Rotterdammers, is typisch genoeg een idee van Tariq Ramadan, de islamitische intellectueel die enkele jaren eerder de stad werd uitgejaagd. Niemand die daar ooit op heeft gewezen, terwijl er heel veel van te leren valt.

Manifest In 2006 schreef de Zwitser een manifest voor een nieuw ‘wij’. Veel van wat hij zegt wordt nu, bijna tien jaar later, door mensen gezien als vernieuwing. Ayaan Hirsi Ali bijvoorbeeld schrijft nu dat ze gelooft in hervorming van het islamitisch geloof, Tariq Ramadan riep al in 2006 serieus op tot modernisering van de heersende ideeën. Zoals gebruikelijk bij oude religies biedt de islam een amalgaam aan ideeën. Wat je er uit licht, kun je zelf bepalen.

Het is goed dat manifest van Ramadan nog eens te herlezen. Ramadan zegt dat je je tegen terreur alleen maar kunt verdedigen door je als samenleving te verenigen. Maar dat je mensen dan ook in staat moet stellen zich bij elkaar aan te sluiten. Ramadan verzet zich tegen de radicalen, zowel de islamitische als de islamofobe. Beiden hebben tot doel moslims te isoleren van de rest van de samenleving. Eerstgenoemden doen dat door de islam tot enig ware en enig menselijke geloof te verklaren, laatstgenoemden door de islam tot bron van alle kwaad te bombarderen en de rol van de religie in de vorming van onze beschaving te ontkennen.

Ramadan sprak zich in zijn manifest, net als Aboutaleb nu, krachtig uit tegen de slachtofferrol. Hij richtte zich specifiek tot de moslims maar de slachtofferrol is aan de andere kant van het spectrum net zo populair. Wilders wordt niet voor niets de blonde Calimero genoemd.

Vertrouwen Ramadan riep ook op tot vertrouwen. Het is saillant dat Ramadan door Leefbaar Rotterdam en VVD aan de kant werd gezet omdat hij verdacht werd van takiyya , de vondst van PVV-ideoloog Martin Bosma dat moslims voor de vorm net doen alsof ze modern zijn maar stiekem terugwillen naar de middeleeuwen. Ramadan werd uiteindelijk officieel geloosd omdat hij werkzaam was voor Press TV, de propagandazender van het Iraanse regime. Die rol werd terecht bekritiseerd maar om de vrijheid van meningsuiting maalde gek genoeg niemand.

Ramadan zag het goed: talloze veiligheidsmaatregelen zijn uiteindelijk niet voldoende om de samenleving te beschermen. Er moet meer gebeuren. Een gruwelijke sekte is bezig de gestoorde kinderen van onze samenleving op te eten. Het wordt tijd dat we ze eens gaan redden in plaats van ze dood te wensen. Luister naar wat Aboutaleb zei: er is veel liefde nodig als je de haat wilt verdrijven. Dat is iets anders dan rot maar op.

cc-foto: Simon Fraser University