Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Komt de 'fiets' uit Duitsland?

  •  
22-02-2012
  •  
leestijd 2 minuten
  •  
degids300_09.jpg
Al meer dan een eeuw wordt gezocht naar de herkomst van het woord 'fiets'. Taalkundigen uit België menen het nu gevonden te hebben
Het was een etymologisch mysterie: taalkundigen konden ondanks meer dan een eeuw speurwerk, niet achterhalen waar het woord ‘fiets’ vandaan komt. Twee taalkundigen van de Universiteit Gent, Gunnar de Boel en Luc De Grauwe, menen nu het antwoord te hebben gevonden. ‘Fiets’ komt van het Duitse ‘Vize’, wat wordt uitgesproken als ‘fietsen’. Vize betekent ‘vice’, maar ook ‘ersatz’ of ‘surrogaat’. In dat geval is de fiets een surrogaatpaard. De Boel gaat in het Joop-debat in discussie met taalkundige Jan Stroop. Volgens Stroop klopt de hypothese van de Belgen absoluut niet.
Volg het Joop-debat om 11:45 uur live via De Gids FM.
Taalkundige Jan Stroop is het helemaal niet eens met de hypothese. Hij gaat in debat met professor De Boel uit België, die het heel plausibel acht dat de fiets als surrogaat paard werd gezien. De uitdrukking ‘stalen ros’ wordt immers ook nog steeds gebruikt.
De Boel begrijpt niet waarom het zo lang heeft geduurd voordat de herkomst van het woord ‘fiets’ is gevonden. Het ligt volgens De Boel zo voor de hand, wanneer je het weet. Desalniettemin zijn etymologen meer dan een eeuw opzoek geweest naar de herkomst. Sterker nog: In de aller oudste bewaard gebleven schriftelijke vermelding van het woord (1886, Arnhemsche Courant) gaat het al over de vraag waar het woord vandaan komt. Er zijn wel dertig hypothesen bedacht. De Gentse onderzoekers voegen daar nu één aan toe.
De Boel kwam op het spoor toen hij Duitse vrienden cider schonk. In het zuidelijke Rijnland heet het ‘vice-wijn’ (ofwel: surrogaatwijn), kortweg: ‘viez’, wat uitgesproken wordt als fiets. De Boel redeneert dat het ook zo kan zijn gegaan met de fiets. Van vice-paard, naar viez, naar fiets.
Taalkundige Jan Stroop vindt het ontleningsmodel erg onwaarschijnlijk. Zo komt het woord ‘fits’ in het ‘rechtsrheinische’ Wipperfürth, een plaats in het oude hertogdom Berg, in het Ostbergische dialectgebied, voor. Wipperfürth ligt zo’n 80 kilometer van de meest nabije grens met Nederland. De Boel en De Grauwe gaan ervan uit dat het woord, nadat het was geïntroduceerd in Wipperfürth, het is terechtgekomen in Nederland. Volgens Stroop heeft het woord in dat geval een te lange weg moeten afleggen, om zonder een spoort achter te laten, in de Nederlandse taal terecht te komen. ‘Het zou minder zijn als fiets in het Duits een algemeen gebruikelijk woord was’, aldus Stroop. ‘Maar dat is het niet en nooit geweest.’

Meer over:

opinie, leven
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.