Kopzorgmarkt

Sinds een paar jaar is er voor mij een nieuw decemberritueel bijgekomen: zoeken naar een nieuwe zorgverzekering. Het schept een beetje dezelfde lotsverbondenheid als kerst, als we weten dat we niet de enigen zijn die naar de schoonouders op weg zijn. Zo weten we ook dat we onderdeel zijn van een massa mensen die dit jaar weer tegen beter weten in naar een andere verzekering migreert. En net zoals bij het uitzoeken van een cadeau voor de schoonouders is het een proces dat veel te veel tijd kost en waarvan je aan het eind nog steeds onzeker bent over je beslissing. Een kerstcadeau is nog makkelijker, want bij je schoonmoeder weet je zodra ze je meewarig aankijkt al dat je een foute keuze hebt gemaakt. Met je zorgverzekering ontdek je dat pas als je maanden later zonder de juiste dekking je gebit moet laten renoveren.

Wat mij vooral zo intrigeert aan het hele zorgcircus is de gapende kloof tussen de achterliggende ideologie en de dagelijkse realiteit. Privatisering van de zorg zou alles goedkoper, overzichtelijker en gemakkelijker maken. In het Paradijs van de Vrije Keuze zouden wij allemaal zielsgelukkig worden omdat we precies de tandarts kregen die bij ons paste, zonder daar een cent teveel voor te hoeven betalen. Maar toch blijkt de zorg elk jaar duurder, het zorgpakket kleiner en de polissen ondoorgrondelijker. En als klap op de vuurpijl kom je er dan achter dat je van jouw verzekeraar niet naar die tandarts met die leuke assistente mag, maar alleen maar naar één of andere chagrijnige gebitsmonteur die dit beroep overduidelijk heeft gekozen omdat hij een hekel aan mensen heeft.

Maarja, je bent nou eenmaal een echte Nederlander, en dus wil je toch elk jaar weer een paar centen besparen. Tenslotte belooft elke verzekeraar ‘honderden euro’s voordeel’, dus er zal wel iets van waar zijn, toch? En dus stort je je op een bult polissen en probeer je uit te zoeken of je liever tien keer naar de fysiotherapeut gaat, of acht keer naar de psycholoog. Wil je het uitgebreide dekkingspakket waar om onduidelijke redenen ook vier IVF-kindjes bij inbegrepen zitten? Of ga je toch voor een minimaal pakket in de hoop dat je dankzij je hoge eigen risico niet gestresst raakt en alsnog die ongedekte massagetherapie nodig hebt? Om nog maar te zwijgen van alle onduidelijke kortingen, actieprijzen en andere vage beloften die het vergelijken niet leuker of makkelijker maken. Natuurlijk kan je altijd nog je lot in handen leggen van een vergelijkingssite die slimmer is dan jijzelf. Maar hoe weet je welke van al die vergelijkingssites, waarvan de verzekeraars zelf weer grootaandeelhouder zijn, je kan vertrouwen? Straks is er een zorgverzekeringvergelijkervergelijker nodig (3x woordwaarde) om je daar weer bij te helpen…

Uiteindelijk weet ik elk jaar aan het eind van mijn queeste maar één ding zeker: dit systeem werkt zo niet. Ik ben geen volledige rationele automaat die op basis van offertes van alle zorgverzekeraars feilloos de beste verzekering kan kiezen. Ik ben ook maar een mens die na het lezen van zes polissen het overzicht verliest. Laat staan dat ik van elk aanbod de verwijzingen naar voetnoten in de Zorgverzekeringswet ga opzoeken. Ik ben misschien niet zo liberaal belezen als de VVD, maar hadden Adam Smith et al. echt een markt voor ogen waar consumenten zich zonder de kruk van obscure computer-algoritmes niet staande kunnen houden? Misschien moeten we toch maar toegeven dat we beter in staat zijn te kiezen tussen drie varianten pindakaas, dan tweehonderd mogelijke zorgcombinaties. En ons afvragen of we een zorgmarkt moeten hebben waar alleen verzekeringsagenten, computerprogramma’s en Edith Schippers fatsoenlijk kunnen kiezen.

Dit artikel verscheen op het weblog van Frank Hemmes