Laat het kwaadaardige frame over de bijstand niet de norm worden

Bij Eva aan tafel werden de ‘’bijstandtrekkers’’ met veel vilein gefileerd door presentatrice Eva zelf, volkszanger Jan en een boom van een vent. Waarbij zij eigenlijk in koor – in hun dure eigen huis, boot of auto – roepen dat er een strenger beleid moet komen voor mensen die aan de kant van het arbeidsproces staan. ‘’Wie wil werken kan werken’’, het zijn de kreten van mens-exemplaren die zelf niet hoeven rond te komen van 1000 euro in de maand. Dat spreekt voor zich.

Klopt het nou? De luie bijstander en WW-er. Natuurlijk niet. Het is net zo’n stereotypering als het uitbeelden van een zwarte man met een ring in zijn neus en grote lippen. Alleen zijn deze kwetsbaren niet in staat om het verzet tegen beschaving te breken.

It’s the economy, stupid. Er is een relatie tussen het aantal mensen in de bijstand en de gezondheid van de economie. Alleen als het aantal banen groeit komen er kansen voor nieuwkomers op de arbeidsmarkt en mensen die een uitkering hebben. Zelfs bij economische groei kan het aantal mensen met een uitkering ook groeien door bijvoorbeeld migratie of veranderingen in de arbeidsorganisaties.

Mensen met een uitkering hebben nog eens de pech van discriminatie omdat werkgevers dikwijls liever iemand in dienst nemen met een recente arbeidsachtergrond. Mensen die langer geen werk hebben komen door het gat in het CV minder makkelijk aan een baan. Als er al genoeg banen zijn. Die zijn er namelijk niet. Juist initiatieven zoals bij het Klijnsma-experiment kunnen kansen geven op een iets beter bestaan.

It’s my age, stupid. 55-plussers hebben steeds minder kans op een baan, en de leeftijd is al aan het dalen naar de 50. Leeftijdsdiscriminatie is een groot maatschappelijk probleem. Werkgevers geven de voorkeur aan goedkopere jongere krachten. Op een gegeven moment zal Eva, pakweg over een jaar of 15, dit ook wel ondervinden. Alleen zonder val naar armoede.

De begeleiding van het UWV voor werklozen, en zeker voor oudere werklozen, schiet daarnaast tekort. De oudere ex-werknemer is kansloos. Zij komen vaak in een armoedeval. Zelfs het aantal daklozen groeit de laatste twee jaar. Ook met mensen die niet de typerende kenmerken hebben voor dakloosheid, maar werklozen en mensen in de bijstand die de uitgaven voor woning, eten, kleding en zorg niet meer kunnen opbrengen en na huurachterstanden op straat komen te staan.

Its not always possible, stupid. Als ZZP-er beginnen zodra je in de WW of bijstand bent gekomen is een ander sprookje. Initiatieven die vaak in de praktijk niet goed werken. Sterker het blijkt dat in het eerste kwartaal van dit jaar 12 % meer zelfstandige ondernemers een beroep hebben gedaan op de bijstand.

Its not laziness, stupid. Er zijn inmiddels veel wetenschappelijke onderzoeken gedaan naar de relatie tussen de sociale zekerheid en de werkmotivatie. Wat blijkt? De meeste mensen willen iets maken van hun leven en zouden graag weer aan de slag gaan. Voor het werk, hun zelfwaardering en de sociale contacten. Mensen met te weinig geld komen namelijk al snel in een sociaal isolement te zitten. Veruit de meeste mensen willen dolgraag een baan.

Ook mensen die een baan hebben bevinden zich in de armoedegroep. Mensen en gezinnen die net iets meer verdienen dan een uitkering. Er leven in Nederland 1,2 miljoen mensen onder de armoedegrens. Waaronder zo’n 125.00 kinderen, vaak van ouders of eenoudergezinnen die geen werk hebben.

Its the future, stupid. Robotisering, automatisering en digitalisering hebben binnen 20 jaar grote invloed op de Nederlandse arbeidsmarkt. 2 tot 3 miljoen mensen hebben een flink risico hun baan te verliezen. Ongeveer 30% tot 40% van de Nederlandse beroepsbevolking krijgt het lastig. Het is al jaren in gang gezet. Wat te denken van het verdwijnen van banen naar goedkopere landen?

Dan hebben we het maar niet over welk werk nou werkelijk zinvol is en een echte bijdrage levert aan een samenleving. Of over de bijdragen die betaald worden voor onderschatte en overschatte functies zoals bijvoorbeeld presenteren en liedjes zingen.

Laten BN-ers en ‘’gewone’’ mensen stoppen met generalisaties over armoede, werkloosheid en de bijstand.

Laten we kwaadaardige fabels en alternatieve gekke ‘’feiten’’ nou niet de norm laten worden in discussies, debatten, laat staan in beleid. Zullen we daar mee stoppen en geven jullie het goede voorbeeld zonder overdreven politiek correct te zijn maar wel te discussiëren op basis van ware en juiste argumenten.

Er is namelijk geen intrinsieke aantrekkingskracht van het bijstandsbedrag van 933,65 euro in de maand. Ook 199 euro erbij in de maand brengt je niet uit de armoede. De omstandigheden waar mensen in verkeren zijn vergeten, net zoals het beleid dat armoede en werkloosheid heeft veroorzaakt. De financiële crisis van 2008,het  neoliberale beleid, de fouten in het arbeidssysteem, de opmars van nieuwe technieken en ga zo maar door, dat zijn de oorzaken en redenen waarom mensen geen werk hebben. Geen aangeboren of verkregen luiheid.

Een grove stereotypering in stand houden met het diskwalificeren van mensen helpt niemand aan werk of andere vormen van maatschappelijke zingeving. Wat dan wel?

Meer banen, andere banen, betere banen, deeltijdbanen, herverdeling van werk en inkomen, betere begeleiding naar werk, een basisinkomen, hogere WW en bijstand, geen discriminatie op de arbeidsmarkt van ouderen, vrouwen en migranten en om- her en bijscholing.

Misschien dat inleven in de ander, met compassie, iets meer zin heeft dan het negatief framen van 1,2 miljoen mensen in de WW, bijstand of met een baan waarbij je nauwelijks het hoofd boven water kunt houden.

Zelfdwang, kennis en redelijkheid zijn de basis voor discussies aan tafel. Ook bij BN-ers die borrelen op het openbare net.  De bron met werklozen zal toenemen en het is de kunst om deze mensen via goed verstandig beleid te laten deelnemen aan de samenleving, het is geen kunst om mensen in kleingeestigheid publiekelijk met gif onbeschaamd te bashen.