Laat de koning excuses maken voor de slavenhandel
• 14-06-2013
• leestijd 3 minuten
Er wordt door mensen die spijt willen betuigen over de slavernij een
heleboel onzin verkondigd over aard en wezen van dit stelsel
De Raad van Kerken erkent medeschuldig te zijn aan de onder Nederlandse vlag bedreven slavenhandel. Dat maakte de secretaris generaal, ds. Klaas van der Kamp, donderdag bij Knevel en van den Brink bekend. Hij had het nogal over de ‘witte’ Nederlanders die verantwoordelijk zouden zijn voor ‘de zwarte holocaust’.
De kerken waren medeverantwoordelijk omdat zij destijds de slavernij hadden verdedigd. Bovendien waren ze er financieel sterk op vooruitgegaan door legaten van rijke lidmaten aan wier kapitaal slavenbloed kleefde. Dat wil zeggen vooral die in het westen want in het oosten van het land had je zulke steenrijke gelovigen niet. Ds. Van der Kamp komt uit het noorden en maakte zijn carrière met name in Overijssel voor hij naar de Raad van Kerken kwam. Vandaar waarschijnlijk.
Ik moet ds. Van der Kamp teleurstellen. De West-Indische Compagnie, die van de Staten Generaal het alleenrecht op slavenhandel had gekregen, hield er ook een Groningse kamer (afdeling) op na. Op enkele spectaculaire coups na was het bedrijf meestal niet bijzonder winstgevend. In 1674 werd zelfs het faillissement uitgesproken en volgde een moeizame doorstart.
Er wordt door mensen die spijt willen betuigen over de slavernij een heleboel onzin verkondigd over aard en wezen van dit stelsel. Daarmee doen zij hun zaak schade want ze komen terecht in allerlei nodeloze en onzinnige discussies, bijvoorbeeld over de vraag naar de winstgevendheid. Dat doet er absoluut niet toe, als je de mate van misdadigheid wilt vaststellen.
In het bijzonder is de bewering dat de ‘witten’ zich zouden moeten schamen omdat hun voorouders verantwoordelijk waren voor de massale mensenhandel tussen Afrika en Amerika, contraproductief. Heel veel Nederlanders stammen bijvoorbeeld af van immigranten uit Duitsland. Die hebben aantoonbaar nooit wat met slavenhandel te maken gehad en kunnen daar achteraf niet op worden aangesproken. Ook zijn zij niet ‘wit’ maar blank. ‘Wit’ in deze betekenis is een lelijk anglicisme en daarom tegelijkertijd een ontsiering van de Nederlandse én de Engelse taal.
Toch heeft de Raad van Kerken wel degelijk een geldige reden om excuses te maken voor de slavernij. De Protestantse Kerk van Nederland (PKN), het voornaamste lid van dit overkoepelende orgaan, voert zijn geschiedenis terug op de gereformeerde kerk van de Republiek, die slavernij maar normaal vond. In zijn grootste bestseller legde ds. Godfried Udemans precies uit waarom. Dat boek heette ’t geestelyck roer van ’t coopmans schip en de wijdlopige ondertitel luidde: dat is: trouwbericht hoe dat een coopman en coopvaerder hem selven dragen moet in syne handelinge in pays, ende in oorloge, voor God ende menschen, te water ende te lande, insonderheydt onder de heydenen in Oost ende West-Indien: ter eeren Gods, stichtinge syner gemeyten, ende saligheyt sijner zielen: mitgaders tot het tijtlick welvaren van het vaderlandt, ende sijne familie . Je stelt je er de businessclass van de Boeing naar Dacca bij voor voor, vol scherpe inkopers. Maar dit terzijde.
De slavernij maakt deel uit van het verleden van de Raad van Kerken. Het hoort bij de erfenis en daar kun je niet zomaar afstand van doen. Daarom zou de Raad van Kerken excuses moeten aanbieden. Wie lid is van kerkgenootschappen die in de tijd van de slavernij al bestonden, heeft die erfenis er daarom bij gekregen. Huidskleur of afkomst hebben daarmee niets te maken. Wie daar moeite mee heeft kan zijn of haar schuldige kerk altijd verlaten.
Datzelfde geldt voor de verantwoordelijkheid die de Nederlandse staat als rechtsopvolger van de Republiek der Zeven Verenigde Provinciën met zich meedraagt voor de slavernij. Iedereen met een Nederlands paspoort deelt dáárom in de verantwoordelijkheid en niet om huidskleur of afkomst. Ook hier geldt: als het onverdraaglijk is om de bijbehorende verantwoordelijkheid te nemen, kan men altijd afstand doen van de Nederlandse nationaliteit. En het is hoog tijd dat ook Nederland als geheel excuses aanbiedt voor zijn rol in de slavenhandel. De enige persoon die dat namens ons allen kan doen, is de koning en de beste plek een verenigde vergadering van de Staten Generaal.
Lees
hier een interessant – wel Engelstalig – stuk over het denken van ds. Udemans en consorten. En lees
hier hoe de Raad van Kerken excuses aanbiedt voor de slavenhandel.
Het laatste boek van Han van der Horst is: Nederland, de vaderlandse geschiedenis van de prehistorie tot nu