Laat de terroristen niet winnen

Helden zijn het, de mannen die vrijdagavond aan boord van de Thalys een terrorist wisten te overmeesteren voordat deze er in slaagde te doen wat terroristen het liefste doen: mensen dood maken. De terrorist is volgens de berichten een Syrië-ganger, een idioot die gelooft dat er een eeuwig paradijs op hem wacht als hij het leven van anderen in een hel verandert. Toen hij tegen de grond was gewerkt, eiste hij van zijn overmeesteraars zijn vuurwapen terug. Erg snugger of helder komt dat niet over.

De aanslag mislukte maar slaagde toch deels. Terroristen willen angst zaaien, mensen bang maken. Dat werkt goed omdat, hoe vreemd dat ook klinkt, mensen graag bang gemaakt worden. Wie iets teweeg wil brengen, kan dat vaak het makkelijkst bereiken door angst te zaaien. En dat lukte de terrorist vrijdag. Het cliché ‘het komt nu wel erg dichtbij’ verspreidde zich als een virus. “Ik zat vorige week ook in die trein”, vertelde een vriend me bezorgd. Ik speel mee in de loterij, reageerde ik, nog nooit wat gewonnen. Want hoewel ik de angst natuurlijk begrijp, werd ik er ook een beetje boos om. Die vrees van mijn vriend is precies de reactie die terroristen willen uitlokken. Sidder en ze triomferen. 

Angst vertekent ook alles. Dat leert een bang kind al dat in de donkere slaapkamer naar een stapel kleren kijkt en die langzaam in een monster ziet veranderen. Zo maken wij met onze angst de terroristen groter dan ze zijn. Vrijwel nooit worden ze gezien als wat ze toch echt zijn: sukkels en faalhazen. Sinds de, alle verbeelding tartende, aanslagen van 9/11 hebben we het idee dat terroristen sluwe, doortrapte wezens zijn met geniale plannen. De werkelijkheid is anders. Ze bakken er vaak helemaal niks van. 

Ja, natuurlijk. Er zijn gruwelijke aanslagen. Er was dit jaar de moordpartij in Parijs op weerloze journalisten en joden. Maar het is zeer zeldzaam dat islamitisch terroristen er in slagen in West-Europa zo’n grootschalige terreurdaad te plegen. Meestal gaat het mis. De terrorist die nabij Grenoble zijn baas onthoofdde, was van plan de fabriek op te blazen. Het mislukte. De terrorist die in Kopenhagen cartoonisten wilde vermoorden slaagde daar niet in. De onderbroekterrorist die een vliegtuig wilde opblazen, werd overmeesterd door een Nederlandse passagier. En de lijst is veel langer. 

In 2010 verscheen de Britse comedy Four Lions, een film over een stel malloten die islamitische terreur willen plegen. Ze verprutsen alles omdat ze zo dom en onhandig zijn. Die comedy krijgt steeds meer het karakter van een documentaire. De terrorist die we vrezen, die zorgvuldig een grootschalige actie plant en succesvol uitvoert, lijkt amper te bestaan. Of het moet Breivik zijn maar hij is het type terrorist waar we op de een of andere manier maar niet massaal bang voor te krijgen zijn.

Net als Breivik zijn de jihadisten meestal eenlingen, ze hebben misschien wat contacten maar de terreurdaden die ze plegen wekken niet de indruk dat ze deel uit maken van een geoliede grootschalige organisatie die in staat is operaties te plannen. De Charlie Hebdo-moordenaars handelden vermoedelijk op basis van een dodenlijst in een Al Qaida magazine omdat ze een ‘daad’ wilden stellen. Een van hen liet zijn identiteitskaart in de vluchtauto liggen, ook al zo stupide. Omdat er geen organisatie is, is er achteraf niemand om hun daden politiek uit te buiten, ook in die zin zijn het mislukte acties. Ze doen maar wat en bereiken eigenlijk helemaal niets. Behalve de tsunami aan angst die we ze onbewust zelf gunnen.

De vraag is waarom de terroristen niet in staat zijn hun operaties beter te organiseren. Een verklaring kan zijn dat ze gewoon te weinig steun genieten onder de bevolking. Veel wannabe jihadi’s worden aangegeven door mensen uit hun eigen omgeving. Iedere moslim kan weten dat er geen groter gevaar bestaat voor moslims dan jihadisten. Wilders mag dan een naar mannetje zijn, het is Mohammed B. geweest die de Nederlandse moslims met de grootste ellende heeft opgezadeld. 

Een andere verklaring kan zijn dat het domweg niet meer mogelijk is je te organiseren omdat de veiligheidsdiensten alles en iedereen scherp in de gaten houden. Zo gauw jihadisten met elkaar in contact treden, komen ze in het vizier. Dat laatste is minder geruststellend dan je op het eerste gezicht zou denken. Hoe fijn het ook is dat ons aanslagen bespaard blijven. Ik wil natuurlijk niemand bang maken, maar het idee dat het niet meer mogelijk is om je te organiseren zonder dat de autoriteiten je in de gaten hebben, past niet goed bij mijn idee van de vrijheid die we verdedigen. Ook in dat opzicht laten we de terroristen winnen. Zonder dat we het zelf door lijken te hebben.