Laat pesten sporen na in onze genen?

Ivan Wolffers schrijft elke dag een gezond weetje, gebaseerd op onderzoeken met merkwaardige en soms ongelofelijke uitkomsten. Door de weetjes van Wolffers leer je van alles over bijvoorbeeld verschillende ziektes, medicijngebruik en gezond afvallen, maar ook over de vaak komische verschillen tussen mannen en vrouwen.

Sommige wetenschappers denken dat pesten een training is in het omgaan met de harde wereld. Anderen wijzen erop dat het dan vreemd is dat ouderen elkaar net zoveel pesten als kinderen. Ga maar een keer kijken in een verzorgingshuis. Moeten we iets aan dat pesten doen? Hoe schadelijk is het eigenlijk?

Canadese onderzoekers ontdekten dat pesten ook invloed heeft op onze genetische expressie. Wat is dat? Veel mensen hebben een simpel idee over erfelijkheid. Je hebt een bepaalde eigenschap en als je die van je vader of moeder overkrijgt, dan heb jij die ook. In werkelijkheid gaat het anders. Er zijn namelijk ook omstandigheden nodig waarin je moet belanden om te zorgen dat het gen ‘actief’ wordt. Hoe gaat dat dan bij pesten?

Allereerst dit: slachtoffers van pesten hebben minder stresshormoon – cortisol – maar hebben meer problemen met sociale interactie en agressief gedrag. De Canadese onderzoekers ontdekten dat het aanmaken van minder cortisol voorafgegaan werd door een verandering (methylering) van een gen dat zorgt voor de regulering van stemming. Ze ontdekten dat door tweelingonderzoek. Dat gebeurde met eeneiige tweelingen, want die hebben precies dezelfde genen. Een van de twee was gepest op school de ander niet. En ja, de kinderen die op hun 12de gepest werden toonden de verandering in de omgeving van het gen dat cortisolproductie verlaagt als ze al op hun 10de gepest werden.

Nou en? Omdat de onderzoekers geen echt langlopend onderzoek deden is onbekend wat dat nu echt voor gevolgen heeft. Zal het tot psychologische problemen leiden? En zal het je juist sterk maken of depressief en zelfmoordneigingen geven. Gedrag is bovendien niet afhankelijk van slechts een gen, want dan zou de mens snel uitgestorven zijn. Nee we zijn gemaakt om met een grote variëteit aan bedreigingen om te gaan. Het onderzoek laat echter wel zien dat er veranderingen plaatsvinden in de regeling in het menselijke hoofd van het omgaan met stress van pesten.

Zelf denk ik dat pesten hoort bij de primitieve mechanismes die voortdurend een rol spelen bij groepsvorming. Wie hoort erbij en wie niet? Hoe dat ook in de hersenen verloopt, als er slachtoffers door pesten worden gemaakt kun je ervoor kiezen er iets aan doen. Zoals met veel primitief gedrag kan de mens gelukkig proberen gedrag dat schadelijk is voor jezelf of voor anderen te verbeteren, te veranderen. Vroeger noemden we dat ‘beschaving’ en dat hield in dat een samenleving zich als geheel verbeterde.

Volg Ivan Wolffers ook op Twitter Het vorige weetje: Op je geoel af gaan, kan dat wel?

Het meest recente boek van Ivan Wolffers is: Gezond