Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Laat die standbeelden staan

  •  
16-08-2017
  •  
leestijd 3 minuten
  •  
385 keer bekeken
  •  
17198617062_8caa0353fb_o

© cc-foto: Hans Porochelt. Monument voor generaal Van Heutsz in Coevorden

Wie zo’n beeld verandert of weghaalt, ontkent dat deel van de vaderlandse geschiedenis.
De achtergrond van de rellen in Charlottesville was de controverse over het weghalen van een standbeeld. Een bronzen gelijkenis van generaal Robert E. Lee, opperbevelhebber van de Zuidelijke troepen in de Amerikaanse Burgeroorlog, had naar het oordeel van een raadsmeerderheid lang genoeg op zijn paard middenin de stad gezeten. Een dag of wat terug namen demonstranten in Durham het lot in eigen hand: zij trokken het standbeeld omver van de Zuidelijke soldaat.
Het kan niet anders of menigeen moet nu denken aan vaderlandse beeldhouwwerken: van Coen, of Piet Hein, of Van Heutsz.
Geven de raad van Charlottesville en de demonstranten van Durham het goede voorbeeld? Als je vindt dat zo’n standbeeld een bewijs van goedkeuring is wel. Dat is echter niet het geval. Een standbeeld vertelt wel een verhaal. Het laat zien hoe de plaatsers en de opdrachtgevers destijds over de afgebeelde persoon dachten. Op het Haarlemmerplein van Amsterdam staat een strijdbare Ferdinand Domela Nieuwenhuis, daar neergezet dankzij giften van dankbare socialisten die hem als hun voorloper en profeet beschouwden. In Amsterdam-Zuid op het Olympiaplein wordt sinds 1935  generaal van Benedictus Heutsz herdacht, de slachter van Atjeh.
Dit monument is  net als dat van Domela Nieuwenhuis betaald door fans, onder wie de kopstukken van het grote op Indië gerichte bedrijfsleven. Ze hadden zo massaal ingetekend om Van Heutsz een praalgraf te bezorgen dat er genoeg geld over bleef voor het geval op het Olympiaplein.
Het Van Heutszmonument is door tegenstanders niet ongemoeid gelaten. In 1984 vond er een bomaanslag op plaats. In datzelfde jaar werd een plaquette met Van Heutsz’s portret erop gestolen. Ook verdonkeremaanden onbekenden  de letters die zijn naam weergaven. Iets zegt me dat niemand ooit serieuze moeite heeft gedaan om ze weer terug te vinden.  In 2004 is het eerbewijs aan de bloeddorstige houwdegen trouwens omgedoopt tot  Monument Indie Nederland. 1596-1949, welke schroomvalligheid het allemaal niet echt beter maakt omdat de hele wereld behalve Nederland 1945 erkent als geboortejaar van Indonesië en niet 1949.  Juist door de naamswijziging is het monument nu een treffende blijk geworden van hoe heel veel Nederlanders in de eerste helft van de twintigste eeuw over kolonialisme dachten: iets waar je trots op mocht zijn.
Wie zo’n beeld verandert of weghaalt, ontkent dat deel van de vaderlandse geschiedenis.  Wij willen er op straat niet aan herinnerd worden wat in vroeger tijd is gedacht en gedaan. De hoofdpersoon in Orwells 1984 werkt op een groot kantoor waar de inhoud van oude krantenleggers voortdurend wordt aangepast aan de eisen en de opvattingen over helden en schurken van zijn tijd. Of liever gezegd van wat de grote leider Big Brother daar over denkt. Het verwijderen van onwelgevallige monumenten heeft ook iets totalitairs.
Het zou een uitstekend idee zijn om bij monumenten een plaquette te plaatsen met daarop informatie over wie er achter de plaatsing zaten en waarom. En hoe de opvattingen over de betrokken persoon zijn veranderd. En over hoe de opvattingen over ethiek evolueren. En hoe daardoor trots soms in schaamte verkeert.
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.