LegerBlunders

Het ministerie van Defensie oefent zware druk uit op politiek en media om te zwijgen over de toedracht van de mislukte reddingsoperatie met de marinehelikopter bij de Libische kuststad Sirte. Zogenaamd om de levens van de drie bemanningsleden niet in gevaar te brengen. De werkelijke reden is om ernstige tactische fouten te verhullen.

Zo werd bij de evacuatie van twee burgers, vorige week zondag, de landingsplaats verkeerd gekozen. Aan het strand, dus voor iedereen zichtbaar. En in de buurt van Libische strijders loyaal aan Gaddafi. Die zagen en hoorden het lawaaierige Lynx-toestel al van ver komen en konden er naar toe racen.

Juiste inlichtingen waar te landen waren er niet. Niet via satellietbeelden, niet door een betrouwbare bron te plaatse. Verder werd slechts één helikopter ingezet. Terwijl bij missies in oorlogssituaties altijd in duo wordt gevlogen. Want: een vliegmachine kan kapot gaan en dan is redding nabij. Een ander voordeel is als één landt, de tweede er boven cirkelt als beveiliging.

De militair eindverantwoordelijke Commandant der Strijdkrachten Peter van Uhm en de politiek eindverantwoordelijke Defensieminister Hans Hillen hebben heel wat uit te leggen over deze omissie.Maar nieuw is het niet. De Nederlandse strijdkrachten, trouwens elk leger, kennen een lange geschiedenis van blunders. Aan een kant logisch want shit happens in war, maar toch.

Miscommunicatie en het niet volgen van de procedures veroorzaakten de dood van marechaussee-wachtmeester Jeroen Severs in de nacht van 14 op 15 augustus 2004 in Irak. Nederlandse militairen van de Stabilisation Force Iraq verwondden enkele dagen eerder een burger in Ar Rumaythah. Woeste inwoners verboden daarop het Nederlandse leger toegang tot de stad maar dat was niet doorgegeven door de legerleiding en Severs reed regelrecht in een hinderlaag.

Ook op grotere schaal is er soms sprake van onkunde. Zo hanteerde het leger onder leiding van oud-Commandant der Strijdkrachten Dick Berlijn, bij het begin de vierjarige missie in de Zuid-Afghaanse provincie Uruzgan de verkeerde strategie, de smile and wave: de tegenstander, de taliban, werd niet aangevallen. Daardoor slonk het vertrouwen bij de bevolking in de Nederlanders razendsnel en bezetten de Opposing Militant Forces grote gebieden in de districten Chora en Deh Rawod.

Alleen met veel geweld konden die worden heroverd, waarbij de militairen Wesley Schol en Aldert Poortema op 12 januari 2008 door gebrekkige communicatie door eigen vuur omkwamen. Daarnaast vielen er honderden burgerdoden. Wat weer een tegenreactie tot gevolg had dat zo’n tien Nederlandse militairen het slachtoffer werden van bermbommen.

De ernstigste fout met de grootste gevolgen was het drama van Bosnische enclave Srebrenica in juli 1995. Als onderdeel van Veiligheidsmacht van de Verenigde Naties UNPROFOR had Nederland de morele plicht de bevolking te beschermen tegen oprukkende Serviërs. Een onduidelijk mandaat, gebrekkige militaire inlichtingen en politiek geblunder in Den Haag resulteerden in een overhaaste terugtrekking en de dood van soldaat Raviv Renssen op 8 juli, die belaagd werd door locals die zich in de steek gelaten voelden. De dagen erna vermoorden de Serven zo’n 7.000 moslimmannen. De fouten werden pas jaren later, in 2002, toegegeven, waarop het kabinet Kok aftrad.

Of er politieke koppen zullen rollen na de evaluatie van de arrestatie van de drie marinemensen in Libië is afhankelijk van hun lot. Dat er fouten zijn gemaakt is zeker, alleen duurt het toegeven tijd leert de vaderlandse  geschiedenis. Zo lekte ooit door geklunkel het strijdplan uit van de stormloop op Roermond in april 1568 waardoor de Spanjaarden van Hertog van Alva tussen de 1200 en 2000 Geuzen in de pan konden hakken. Die kolossale blunder, die het begin van de Tachtigjarige oorlog markeert, heeft nimmer de geschiedenisboekjes gehaald.

Dit artikel is eerder verschenen op het weblog van Arnold Karskens