Wat de formatiepartijen écht willen met hun lessen over grondwet en Wilhelmus

Het AD gaat door met onthullingen over het komend coalitieaccoord. Woensdagochtend werd gemeld dat de onderhandelaars alle scholen willen verplichten les te geven over tekst, melodie en inhoud van het Wilhelmus. Daarnaast moet ook de grondwet op het programma worden geplaatst want zo “wordt er op samenhangende wijze aandacht besteed aan elementen die van belang zijn voor de nationale identiteit”.

Het ligt er maar aan hoe je dat uitvoert en een bijkomend plannetje van het kabinet in spe belooft weinig goeds. Burgemeesters moeten elke achttienjarige voor zijn verjaardag een boekje geven over de Nederlandse geschiedenis en het karakter van onze democratische rechtsstaat. Voor als al dat onderwijs weinig heeft uitgehaald blijkbaar.

Zo’n boekje is een rijksboekje. Dat moet dan een door de staat gesanctioneerde visie op de geschiedenis geven. Daar moet bij wijze van spreken het parlement zijn goedkeuring aan gehecht hebben. Dit nu is volstrekt in strijd met de Nederlandse traditie. Bij ons heeft de overheid zich meestentijds terughoudend opgesteld als het erom ging de inhoud van het geschiedenisonderwijs te bepalen. Dat komt door de verzuiling. Op de Sint Jozefschool leerden wij veel over de door de Watergeuzen doodgemartelde negentien heilige martelaren van Gorcum. Dat was een smerige vlek op het blazoen van Lumey en de zijnen die net op 1 april 1572 zo glorieus Den Briel hadden ingenomen. Op de dr. De Visserschool voor christelijk nationaal onderwijs daarentegen ging de meester liever aan dit soort zaken voorbij.

De traditionele zuilen in Nederland grondvestten hun wereldbeschouwing voor een groot deel op hun eigen interpretatie van de geschiedenis. Dankzij het feit dat hun leiders in de Haagse politiek domineerden, hielden zij de nationale overheid op een afstand.

Het is een uitstekend idee om lessen over de grondwet en het Wilhelmus te geven. Iedereen in ons land zou kennis moeten nemen van dit bijzondere volkslied, dat niet over zegepraal gaat en de superioriteit van eigen land maar over een nederlaag. Het is ook het getuigenis van een opstandeling die zijn geweten en zijn levensovertuiging boven alles stelt. Dat biedt een interessant aanknopingspunt voor de behandeling van onze grondwet. Daarin worden immers de rechten en de vrijheden van alle Nederlanders opgesomd. De totale Nederlandse wetgeving is van die constitutie afgeleid. Wat te doen echter als gehoorzaamheid aan de wet en het gezag in strijd komt met je geweten zoals dat Willem van Oranje blijkens het volkslied overkwam? Mag je bijvoorbeeld een vluchteling een lift geven, de grens over, terwijl de wet dit verbiedt maar het geweten je dit voorschrijft?

Dat zijn interessante vraagstukken en in een vrij land wordt de inhoudelijke behandeling daarvan aan de scholen overgelaten.

Het nieuwe kabinet wil bovendien plekken van herinnering, zoals de Fransen dat noemen, toegankelijk maken. Iets zegt mij dat het West-Indisch Huis daar niet bij zal zijn, waar destijds een raad van Bestuur – de heren XIX – leiding gaf aan de slavenhandel die zich ver uit het zicht van de verfijnde, bepruikte aandeelhouders afspeelde. Dat komt door dat officiële boekje. Met de erkende versie van de vaderlandse geschiedenis. Dat komt ook door die passage over de Nederlandse identiteit. Het gaat ze om God, vaderland en Oranje. Het is van je “Zie ik Hollands vlag aan vreemde kust, dan juihuicht mijn hart victorie”. En “Ferme jongens, stoere knapen, foei hoe suffend staat gij daar”. Anders hadden ze wel een bredere selectie gemaakt uit de canon van de Nederlandse geschiedenis.

Ze hebben gewoon een witwasoperatie in de zin.