Leve de partijdemocratie!

In de afgelopen weken mocht ik als CDA-lid van verschillende parlementaire journalisten van de Volkskrant, NRC, Trouw, NPO Radio 1 en Nieuwsuur telefoontjes ontvangen met vragen als deze. Het impliciete denk- en referentiekader van deze journalisten is dat een grote landelijke politieke partij centraal en van bovenaf wordt aangestuurd door ‘een sterke man’. Journalisten die dat denken, kennen de essentie van de christendemocratie en de ontstaansgeschiedenis van het CDA niet. Het CDA is juist de meest lokale partij van Nederland, geleid door sociale en barmhartige leden.

Het CDA ontstond in 1980 uit een fusie tussen drie politieke partijen. Onder andere lokale afdelingen uit Noord-Holland, Gelderland, Limburg en Brabant riepen via een manifest op om tot deze fusie over te gaan. De petitie ‘Wij horen bij elkaar’ werd door 50.000 tot 80.000 van de toen 140.000 leden ondertekend. Deze kracht van onderop werd ook vastgelegd in het ‘program van uitgangspunten’ en is één van de vier centrale uitgangspunten onder de noemer ‘gespreide verantwoordelijkheid’. “Met gespreide verantwoordelijkheid wil het CDA een inrichting van de samenleving dichterbij brengen waarin mensen zorg dragen voor elkaar.” Een ander wezenlijke CDA-waarde is subsidiariteit; verantwoordelijkheid voor publiek en politiek beleid moet zoveel mogelijk op het laagste niveau worden gedragen en democratisch worden verankerd. Sinds de start van het CDA kunnen leden, al dan niet georganiseerd via lokale en provinciale afdelingen of netwerken, rechtstreeks invloed uitoefenen op het beleid en de koers van de partij. Dat gebeurt vooral via ledenvergaderingen die we gemakshalve partijcongressen noemen. Partijcongressen hebben de potentie om als feestmoment te fungeren voor de partijdemocratie en geregeld is het ook een waar feest. Zeker als relatief anonieme leden in staat zijn om onverwachte meerderheden te smeden en zo de Haagse politieke koers te verleggen.

Zelf mocht ik de afgelopen jaren samen met andere leden effectief bijdragen aan thema’s als verruiming van het kinderpardon, de verhouding ten opzichte van de Hongaarse politieke partij Fidesz van de dubieuze premier Viktor Orban en de arbeidsparticipatie van mensen met een beperking. En als 12 provinciale lijsttrekkers in De Telegraaf een wat mij betreft onnodig negatief opinieartikel over het klimaatakkoord publiceren, troost ik me met de gedachte: als lid kan ik tijdens partijcongressen hierover nog stevig met hen in debat. En die ruimte voor leden wordt de komende jaren alleen maar groter! Op de website www.cda.nl/partijvernieuwing staan voorbeelden van vernieuwingen op het gebied van de partijdemocratie. Zo komt er meer (digitaal) debat tussen leden, worden leden ook digitaal vaker geraadpleegd door de partijtop en komt er een verenigingsraad. Concrete plannen dus die hard nodig zijn in een tijd waarin het ledental bij menig politieke partij in rap tempo achteruit holt. Kortom, zowel in procesmatig als inhoudelijk perspectief is het CDA van oudsher een partij die haar leden vanuit overtuiging de ruimte geeft invloed uit te oefenen. Journalisten die verbaasd zijn over de grote interne ledenparticipatie bij een maatschappelijk zeer wezenlijk vraagstuk als het kinderpardon zouden zich meer in het CDA moeten verdiepen.

Ik snap best dat in tijden van Amerikanisering van onze politiek en de groei van het populisme de journalistieke neiging is om het begrip leiderschap te reduceren tot één enkel persoon. De christendemocratie laat echter zien dat het leiderschap in de samenleving rust op meerdere schouders die zich gezamenlijk inzetten voor de goede zaak. Wie zoekt naar dé leider bij het CDA en enkel kijkt naar de fractievoorzitter in de Tweede Kamer voorziet zichzelf bij voorbaat van een incompleet beeld. Het zijn gemeenteraadsleden, burgemeesters, provinciale Statenleden, afdelingsbestuurders en vele andere CDA-leden die zich dagelijks inzetten als politiek leiders. Want politiek is meer dan mooie woorden uitspreken in de plenaire zaal in Den Haag. Politiek gaat om échte maatschappelijke vragen helpen oplossen samen met en voor échte mensen.

Ik denk dan bijvoorbeeld aan een raadslid als Marti de Brouwer van het CDA Tilburg, in 2016 uitgeroepen tot politicus van het jaar. Tilburgers motiveerden hun keuze toen met lovende woorden als: “Marti ziet de mensen echt en luistert naar problemen.” “Marti staat echt klaar voor arme medemensen in Tilburg, een man met groot hart van goud.” “Marti zal zich altijd voor 100% inzetten voor de mensen die het minder goed hebben in onze gemeente.” Marti is namelijk niet alleen raadslid, maar ook nog eens vrijwilliger die zich buiten de raadszaal hard maakt voor Tilburgers met een kleine beurs. En zoals Marti zijn er vele duizenden CDA’ers door het hele land. Mensen die het CDA als grootste lokale partij dag in, dag uit smoel geven. “Is het CDA langzaamaan niet een kille, rechtse partij geworden zonder compassie met de zwakkeren in de samenleving?” is ook een zo’n fijne vraag die ik wel eens voorgeschoteld krijg van journalisten. Ik kijk naar Marti en naar partijgenoten als hij, zie dat we gezamenlijk voor elkaar hebben gekregen ons hard te maken voor verruiming van het kinderpardon en weet dan het antwoord: een af en toe opstekend rechts windje in de Hofstad kan nooit op tegen de aanhoudende storm van sociale christendemocraten op lokaal niveau.