Levenslicht in Arnhem

Ik wil de namen horen van de vermoorde joden uit Arnhem, nu 75 jaar na Auschwitz. En dat wil ik keer op keer, samen met u. De namen zijn ook de namen van hun kinderen die nooit zijn geboren. En van hun kleinkinderen die nooit zijn geboren. En van hun achterkleinkinderen. Al die generaties die wij missen hier in Arnhem – hun geroezemoes en gelach in onze straten, in onze bedrijven, op onze scholen en voor de deuren van de synagoge. Wij hebben 1500 namen en die worden op 27 januari allemaal opgelezen door onze schoolkinderen van Thomas a Kempis en Beekdal. Wees daarbij.

Levenslicht troost ons; de naam van het monument met de stenen die licht krijgen als het donker wordt en ook licht geven. Ik vind het mooi, stenen. Zij staan voor de eeuwigheid, het leven dat er was voor ons en het leven dat komt na ons; wij zijn nu al opgenomen in de eeuwigheid.

En licht, misschien nog wel mooier. Wie kent niet die eerste magische woorden uit het scheppingsverhaal: ‘Er zij licht. Het licht noemde God de dag, de duisternis noemde Hij nacht’. Op de eerste dag al, nog voor de hemel van de aarde werd gescheiden en het water van het land.

Licht maakt ons zichtbaar. Ik denk dat wij allemaal diep in ons hart wensen dat wij en de generaties voor ons de joden, Sinti en homo’s hadden verstopt, beschermd, gered en liefst zo snel mogelijk opnieuw het licht gegund. Soms is dat gelukt. Maar meestal was het te laat. Te laat – het zijn de droevigste woorden uit de Nederlandse taal.

De vooroorlogse joden voelden zich hier thuis en vertrouwden de Nederlandse samenleving. Sinds Auschwitz zoeken veel Joden hun bescherming waar zij in de meerderheid zijn. Voor onze democratie in Nederland is het wel degelijk de kunst om minderheden die met ons meedoen, te beschermen, op te nemen en te erkennen in hun waarde. Dat is beschaving, dat is vrijheid.

Beste mensen, ik hoop u te zien bij de herdenking op 24 januari en wie weet spreken wij elkaar ook bij de tentoonstelling in Rozet Arnhem, tussen 23 januari en 2 februari.