'Liebe Angela', en het beschamend lulpraatje van Rutte

In Duitsland zijn ze niet zo van het ‘jij-en en jouwen’. Al wordt deze soep tegenwoordig lang niet zo heet meer gegeten als in het recente verleden, toch betekent het heel wat als je met iemand ‘auf du und du’ staat. Dit is met Rutte en Merkel het geval, zo bleek donderdag bij de uitreiking van de Four Freedoms Awards. In aanwezigheid van de majesteiten hield de premier van het Koninkrijk der Nederlanden wat de Duitsers in goed Latijn een laudatio (lees: lofrede) noemen. Hij prees de kwaliteiten van de gelauwerde en schetste haar betekenis. Zo hoort dat. Hij sprak haar daarbij consequent met het familiaire ‘du’ aan en begon zijn slotalinea zelfs met ‘Liebe Angela’. Men kan alleen maar met gekromde tenen naar zijn betoog luisteren. Die Four Freedoms Award  is het vlaggeschip van de Nederlandse internationale prijzen. Ze brengt in herinnering de vier vrijheden, die begin 1941 door de Amerikaanse president Franklin Delano Roosevelt zijn geformuleerd als grondslag voor zijn internationale politiek: vrijheid van meningsuiting, vrijheid van godsdienst, vrijwaring van gebrek en vrijwaring van vrees.

Op grond daarvan verleenden de Verenigde Staten onmisbare materiële steun aan het Engeland van Churchill, dat een oorlog op leven en dood met Hitlers Duitsland voerde waarvan de uitkomst toen nog ongewis was. De four freedoms geven bovendien in kort bestek een democratisch alternatief voor totalitaire staatsopvattingen, die in Roosevelts tijd dominant dreigden te worden op de hele planeet. Het idee voor de Four Freedoms Award komt uit Zeeland. Hij wordt in Middelburg uitgereikt omdat de voorouders van president Roosevelt vanuit die provincie naar Amerika emigreerden. Een deftige Nederlandse stichting werkt daartoe nauw samen met het Frank en Eleanore Roosevelt Institute in New York. Dat is allemaal niet gering.

Als dan de minister-president het spreekgestoelte bestijgt, verwacht je een fundamenteel betoog waarin een thema rond de four freedoms wordt uitgediept, waarmee de gelauwerde in zijn of haar levenspraktijk te maken heeft. En niet een of ander oppervlakkig gelegenheidsspeechje waarin je laat zien hoe goeie vrienden je wel niet bent met de belangrijkste leider op het Europese continent.

Rutte deed mij sterk denken aan een kennis van mijn moeder, die blijkbaar regelmatig over de vloer kwam bij de echtgenote van onze gevreesde huisarts Klomp. Het was aan het eind van de vijftiger jaren. Als mijn moeder haar op straat tegen kwam, was het van haar kant Miep Klomp voor en Miep Klomp na. Zij benadrukte van de vroege ochtend tot de late avond dat zij bevriend was met de vrouw van dokter Klomp.

Zo gedroeg Rutte zich met dat getutoyeer. Hij somde wat details op uit Merkel’s levensloop en kwam met wat anekdotisch bewijs over haar doortastende strijd voor het goede. Op een bruiloft kom je daarmee weg maar niet op een plechtigheid van nationale betekenis waar de grondslagen van onze democratische levensbeschouwing in het geding zijn.

Carrièremakers achten zich in dit zo vaak treurigstemmend land al gauw te hoog om nog zelf hun speeches te schrijven. Daar hebben zij hun mannetjes en vrouwtjes voor. Wat Rutte in Middelburg voorlas, was het product van spindoctors uit zijn directe omgeving.

Het is verbijsterend dat hij dit beschamend lulpraatje heeft laten vervaardigen want het is niet zo dat zijn staf hem met dit kluitje in het riet heeft gestuurd. Zo werkt dat niet. Speechschrijvers werken op basis van richtlijnen. Als ze voor ministers werken, kunnen ze voor inhoudelijk advies of zelfs tekstgedeelten heel veel deskundigen inschakelen, bijvoorbeeld hoogleraren in het politieke denken. Daar is het niet van gekomen.

Rutte dacht echt dat hij met deze oppervlakkigheden hoge ogen zou gooien. Typerend voor het niveau van de Haagse politiek. En daarmee heeft hij ook jou als burger van Nederland voor paal gezet.