Liever gierig of gevaarlijk?

Eerder deze week werd de VPRO gedwongen een satirisch stuk over Joodse Westoever-kolonisten van haar website af te halen. De verontwaardiging in binnen- en buitenland over het Polenmeldpunt Van Geert Wilders duurt nog steeds voort. En tegelijkertijd kijkt niemand ervan op als moslims vrijwel iedere dag in verband worden gebracht met gevaar en achterlijkheid. Die selectieve verontwaardiging is niet alleen onterecht, maar ook onthullend. En niet alleen immoreel, maar ook gevaarlijk.

De Nederlandse tak van de Israëlische Likoedpartij berichtte in februari over een “antisemitisch” spel dat de VPRO op haar site   had staan. Toen eerder deze week de beschuldiging van Jodenhaat tegen de VPRO ook in internationale kranten verscheen, voelde de VPRO zich gedwongen het spel van de site te halen. Het betreft een satirisch parodie op het beroemde spel Kolonisten van Catan, met hier als doel zoveel mogelijk dorpen op de Westoever van de Jordaan te bouwen. De kritiek was onder meer dat de kolonisten als “gierig” en “vol handelsgeest” worden gekenschetst, twee beschrijvingen die al eeuwenlang worden gebruikt door mensen die een hekel hebben aan Joden.

In dezelfde periode werd het meldpunt van Geert Wilders voor overlast door Oost-Europeanen door bijna de gehele Nederlandse en Europese politiek veroordeeld (met de opmerkelijke uitzondering van Minister-President Mark Rutte natuurlijk). De klacht is dat Wilders op deze manier Polen en Roemenen associeert met criminaliteit, dronkenschap en het inpikken van werk. En als een imam of priester zegt dat homo’s ziek en strafbaar zijn, valt het hele land over hem heen.

Het is mooi dat we in Nederland gauw boos worden als mensen in een kwaad daglicht worden gezet om hun afkomst, geloof of iets anders waar ze niets aan kunnen veranderen. De geschiedenis zit vol met voorbeelden (en lang niet alleen dat ene) van wat er kan gebeuren als een bevolkingsgroep het doelwit wordt van flauwe beschuldigingen.

Maar de verontwaardiging in Nederland is wel selectief. Want de mediaconsument wordt nog steeds links en rechts bestookt met flauwe aanklachten tegen moslims en/of Neder-Marokkanen en Neder-Turken. Die zijn lichtgeraakt, lui, teren op de staatskas en zijn vrouwonvriendelijk. Ze zijn ook gevaarlijk, want crimineel en natuurlijk potentiële terroristen. De opiniemaker Theodor Holman (Parool-columnist en TV-presentator) ging eerder vandaag verder dan andere prominenten ooit durfden door het neo-nazimanifest van terrorist Anders Breivik te prijzen en zelfs op te roepen tot geweld tegen minderheden. En het blijft stil. De modale moslimpester wordt zelfs bewierookt als “benoemer van problemen”. Ondanks dat het verhaal als 2 druppels water lijkt op wat in het verleden over andere vervolgde minderheden is gezegd. En dat er geen enkele nuttige maatregel uit 20 jaar “integratiedebat” is voortgekomen.

Het zou natuurlijk kunnen dat mensen vinden dat moslims minder in gevaar zijn door haat en discriminatie dan andere groepen. Maar het is niet duidelijk waarom dat waar zou zijn. De meeste Nederlanders hebben geen bijzondere mening over Polen of Joden maar vaak wel een negatieve houding tegenover “de islam” of Marokkanen. Er is geen prominente politieke beweging die joden als tweederangsburgers wil behandelen, maar Geert Wilders draagt wel regeringsverantwoordelijkheid. En moslims kun je op straat meestal herkennen, wat ze veel kwetsbaarder maakt voor belediging, discriminatie en mishandeling. Alle beschikbare onderzoeken laten zien dat dit moslims mensen echt in de weg zit: op hun werk, in de tram, in de moskee en zelfs bij de rechter.

De selectieve verontwaardiging heeft dus niets te maken met een verschillend risico op discriminatie. Het lijkt er veel meer op dat de gemiddelde Nederlander in de afgelopen decennia (gelukkig) geleerd heeft om homo’s te beschouwen als “wij”, iets van ons. Door ’40-’45 reageren we bij Joden zelfs zwaarder op flauwe kritiek dan bij andere Nederlanders, een soort “super-wij”. Maar moslims zijn op allerlei manieren toch niet van hier, van ons, als wij, vaak zonder dat we ons dat realiseren. Dat uit zich niet alleen in het wegkijken bij onnuttige moslimpesterij, maar ook in het bijna totaal ontbreken van positieve verhalen over moslims en migranten in de media.

Waarom we zo denken is een ingewikkeld vraagstuk, maar met 9/11 heeft het weinig te maken. En ook niet met een echte dreiging: Nedermoslims zijn bijna allemaal gewaardeerde medeburgers. Hoe geloviger, hoe gezagsgetrouwer. En ondanks de plattelandsafkomst van veel migranten uit Marokko en Turkije, gedragen hun kinderen zich in snel tempo net als de rest van ons. Als studenten of als stadsschoffies.

Dat er zo gedacht wordt over moslims hebben 1 miljoen loyale landgenoten en 1 miljard vredige medemensen natuurlijk niet aan ons verdiend. Maar wij zullen het wel hebben verdiend als over 10 jaar alle talentvolle moslims vertrokken zijn, als de economie stuk gaat aan buitenlandse boycots, of als onze wijken stijf staan van de spanning en onlusten. Het is mooi geweest met het wegkijken.